नेपाली शब्दसमूह ५४ ल
ल१— देवनागरी वर्णमालाको अट्ठाइसौँ व्यञ्जनवर्ण; संस्कृत व्याकरणअनुसार दन्त्य र नेपाली उच्चारणअनुसार दन्तमूलीय सघोष, अल्पप्राण, पार्श्विक, व्यञ्जन; लेख्य रूपमा सो वर्ण वा ध्वनिको प्रतिनिधित्व गर्ने लिपिचिह्न; हात भाँच्यो ल ।
ल२— निपा॰ स्वीकृति, प्रेरणा, उदेक, आश्चर्य, खेद, आग्रह आदि जनाउँदा प्रयुक्त हुने शब्द । (उदा॰— ल, हिजोको जस्तै गरुँला । ल, कस्तो नकाम भएछ । ल, अब बेर नगरौँ । तिमी भरे छिटै घर जाऊ ल ;)
लँगडा— ना॰ [रू लङ्गडा ] १. एक जातको असल आँपको नाउँ । २. 'लँगडो'को तिर्यक् रूप ।
लँगडाइ— ना॰ [रू लँगडाउ (+आइ॰ ] लँगडाउने काम वा किसिम । [ > ] लँगडाइनु — अ॰ क्रि॰ लँगडाउने होइनु; खोच्याइनु ।
लँगडाउनु— अ॰ क्रि॰ [लँगडो+आउ+नु ] लँगडो हिँडेजस्तै चालले हिँड्नु; खोच्याउनु; लेच्याउनु ।
लँगडो— वि॰ [रू लङ्गडो ] खोच्याएर वा लेच्याएर हिँड्ने; खँजाहा; खोरन्डो ।
लँगो— ना॰ [लहँगा+ओ ] इस्टकोट; इस्कोट ।
लँगौटिया— वि॰ [लँगौटी+इया ] १. उमेरमिल्दो; एकै दाँवलको । २. मन मिल्ने । ~ यार— ना॰ बालककालदेखिको मन मिल्ने साथी; बालसँगाती; दौँतर ।
लँगौटी— ना॰ [सं॰ लिङ्ग+पटी ] कन्धनीमा घुसाररू]र उपस्थ र गुदबार छोप्ने सानो ठाडो धोती; कौपीन; धरो ।
लइन— ना॰ [अङ्॰ लाइने पङ्क्ति वा श्रेणी; लाइन । ~ छोकडा— ना॰ लइनछोकडो । ~ छोकडो— ना॰ विदेशीहरूको सहवास वा सरसङ्गत पाएको र चनाखो तथा खाइलाग्दो भएको ठिटो । स्त्री॰ लइनछोकडी ।
लउन्ठ— ना॰ लेकमा हुने वा पाइने एक प्रकारको बोटविशेष ।
लकडी— ना॰ [सं॰ लगुडे १. रूख काटेको ठूलो मुढो वा काठको लामो गिँड । २. बाल्ने काठ; दाउरो ।
लकपक— ना॰ [अ॰ मू॰ ] १. लाज, धक, त्रास आदिले बोली लरबराउने वा अस्पष्ट हुने चाल; कुरोकन्थो स्पष्ट नहुने स्थिति । २. नातागत वा रोगका कारणले हिँड्दा धरमराउने काम । लरबर हुने अवस्था । > लकपकाइ— ना॰ लकपकाउने काम वा किसिम । लकपकाइनु— अ॰ क्रि॰ लकपक होइनु । लकपकाउनु— अ॰ क्रि॰ अपूर्ण वा अस्पष्ट रूपले बोल्नु; लकपक गर्नु; अकमकाउनु । लकपकाहट— ना॰ लकपकाउने काम, अवस्था वा किसिम; लकपकाइ । लकपकिनु— अ॰ क्रि॰ लकपकाउनु ।
लकपकी— ना॰ लकपकाउने काम; लकपक । लकपके— वि॰ लकपक गर्ने; लकपकाउने । लकपक्याइ— ना॰ लकपकिने काम वा किसिम । लकपक्याहट— ना॰ लकपकिने काम, अवस्था वा किसिम ।
ल–कमिसन— ना॰ [अङ्॰] कानुनआयोग ।
लकरुवा— [लक्कड+उवा ] निगालेचितुवा; चरीबाघ ।
लकवा/लकुवा— ना॰ [अ॰ ] सम्पूर्ण अङ्ग नचल्ने र चेतनाशून्य बनाइदिने रोगविशेष; पक्षाघात; पक्षवात; लकुवा ।
लकाँसी— ना॰ [नेवा॰ ] झ्यालढोकाको खापा अडिने ठेलाभित्र तेर्सो रहेको काठ ।
लकार— ना॰ [सं॰] दन्त्यस्थानबाट उच्चारण गरिने, अन्तःस्थ वर्णको तेस्रो अक्षर; 'ल' अक्षर ।
लकिर— ना॰ [सं॰ रेखा ] लट्ठीजस्तो सोझो ठाडो धर्को; रेखा; धर्सो ।
लकुना— ना॰ [सं॰ लक्षण ] तल्लापट्टि दाँत फर्केकी ढोई ।
लकुवा— ना॰हे॰ लकवा ।
लक्कर— ना॰ [लकडी < सं॰ लगुड ] १. लकडी; काठ । २. पुरुषको जननेन्द्रिय; शिश्न ।
लक्का— ना॰ [अ॰ ] १. पुच्छर फिँजारिएको एक जातको परेवा; भाले परेवा । २. बाज पक्षीको भाले । वि॰ ३. मस्त जवान; तरुनो; लायक ठिटो । ~ जवान— ना॰ लाठे वा मस्त युवक; बैँसदार तन्नेरी ।
लक्कु— ना॰ [सं॰ लक+उ ] खप्ट्याएर हातभरि हुने गरी वा त्यसै राखिएको रुपियाँपैसा आदिको तङ्गी; बिन्डी; क्याँट । लक्कुविनाको धक्कु, मसलाविनाको पक्कु (उखान॰ रू
लक्खन्/लक्खाँ— वि॰ [लाखन्/लाखौँ] कैयन् लाख; लाखन्; लाखौँ; लक्खौँ ।
लक्खु— ना॰ [नेवा॰ ] अम्तर्नु ।
लक्ष— ना॰ [सं॰] १. सय हजारको सङ्ख्या; लाख । २. निसान; चिह्न । वि॰ ३. सय हजार; लाख ।
लक्षण— ना॰ [सं॰] १. कुनै वस्तु चिन्ने वा थाहा पाउने विशेष चिह्न वा गुण; परिचायक चिह्न; लच्छिन । २. परिभाषा । ३. सामुद्रिक शास्त्रअनुसार शुभअशुभ बताउने शरीरका विशेष चिह्न । ४. कुनै घटना, रोग आदि हुनुभन्दा पहिले हुने सङ्केत । ५. उत्तम वा राम्रो गुण । ६. ढाँचा; छाँट; चाला ।
लक्षणा— ना॰ [सं॰] साहित्यमा सामान्य अर्थदेखि भिन्न सम्बन्ध वा अभिप्रायलाई लिई अर्को अर्थ प्रकट गर्ने शब्दको शक्ति; अभिधेयार्थमा बाधा परेमा रूढि वा प्रयोजनका आधारमा अर्थ प्रतीत गराउने शब्दशक्ति; शब्दशक्तिका तीन भेद–अभिधा, लक्षणा र व्यञ्जनामध्ये एक ।
लक्षार्थ— ना॰ [सं॰] लक्षणा शब्दशक्तिबारा बोध हुने अर्थ । ल
लक्षित— वि॰ [सं॰] १. देखिएको; तोकिएको; चिह्नित । २. बताइएको; कथित; टड्कालो । ३. शब्दको लक्षणाशक्तिबारा बोध हुने । > लक्षितार्थ — ना॰ शब्दको लक्षणाशक्तिबारा बोध हुने अर्थ; लक्ष्यार्थ ।
लक्ष्मण— ना॰ [सं॰] राजा दशरथकी कान्छी रानी सुमित्रापट्टिका जेठा पुत्र; शत्रुघ्नका दाजु । — कन्द— ना॰ अँडिरका जस्ता पात हुने, सेता फूल फुल्ने, हरियो र सेतो रङ्ग मिसिएका लाम्चा फल फल्ने एक जातको लहरो वा त्यसैको ध्वाँसे रङ्गको ठूलो कन्द ।
लक्ष्मी— ना॰ [सं॰] १. धनकी अधिष्ठात्री देवी वा विष्णुकी पत्नीको नाम; कमला; रमा । २. श्रीसम्पत्ति; समृद्धि । ३. लच्छिन; शोभा; सौभाग्य । ४. सफलता; विजय । ५. घरकी मालिक्नी; गृहस्वामिनी । — को वास— ना॰ सबै कुराको पौल; प्रशस्त धनप्राप्ति । ~ धूप— ना॰ पञ्च सुगन्धधूपमा लक्ष्मीफूल र गोकुलधूप मिलाई बनाइएको विशेषतः लक्ष्मीलाई प्रसन्न गराउन बालिने धूप । ~ नारायण— ना॰ १. विष्णु र लक्ष्मी । २. भित्रपट्टि दुई वा चार चक्र हुने शालिग्राम । — पति— ना॰ १. नारायण; विष्णु । २. राजा । ३. धनको मालिक; धनवान् व्यक्ति । ~ पुत्र— ना॰ १. धनाढ्य व्यक्ति (लक्ष्मीका पुत्र नभएका हुँदा॰ । २. कामदेव । ~ पूजा— ना॰ १. कार्तिक कृष्ण औँसीका दिन बिहान गरिने गाईको पूजा र राती घरघरमा दीपावलीको उत्सव मनाई गरिने लक्ष्मीको पूजा; गाई र धनको पूजा । २. दीपावली । ~ फुल— ना॰ बर्खायाममा झाँगिने, मसिना लाम्चा पात हुने एक प्रकारको लहरो र त्यसैमा फुल्ने राता सेता आदि फूल; जयन्ती । — वान्— १. लक्ष्मीले युक्त भएको; धनवान् । २. सौभाग्यशाली । ~ विलास— ना॰ श्रीसम्पत्तिले पूर्ण आमोदप्रमोद ।
लक्ष्य— ना॰ [सं॰] १. हेर्नु, चिन्नु, जान्नु र गर्नुपर्ने कुनै पनि कामकुराको खास चिह्न वा निसाना; तारो । २. ताकेको कुरो; ताक; उद्देश्य; ध्येय । ३. आक्षेप गरिएको विषय । ४. लाखको सङ्ख्या । — भेद— ना॰ अस्थिर लक्ष्य वा निसानामा तारो हान्ने काम । ~ भेदक पदक— ना॰ चाँदमारीको प्रतियोगितामा विजयी हुने सैनिकहरूलाई प्रदान गर्ने उद्देश्यले १९८० सालमा स्थापित एक पदक । — वेध— ना॰ लक्ष्यभेद । — वेधी— वि॰ लक्ष्यवेध गर्ने । — सिद्धि— ना॰ आँटेको वा चिताएको कुरो पुग्ने स्थिति; लक्ष्यको प्राप्ति । > लक्ष्यार्थ — ना॰ १. पाउन चाहेको कुरो; ताकेको कुरो वा अर्थ । २. लक्षणाशक्तिबाट बुझिने अर्थ ।
लक्ष्याहुति— ना॰ देवप्रीतिका निमित्त वैदिक विधानअनुसार गरिने लक्षहोम; रुद्री, गायत्री वा सो सरहका कुनै स्तुति लाखपल्ट दोहथ्याएर गरिने हवनकार्य ।
लख्–नु— स॰ क्रि॰ [लख+नु ] १. लख काट्नु; अनुमान वा अड्कल गर्नु । २. विचार गर्नु; सोच्नु ।
लख— ना॰ [प्रा॰ लक्ख ] १. कुनै विषयमा गरिएको अनुमान वा घत; अड्कल; अन्दाज । २. अक्षरको शिरमा लगाइने एकारको चिह्न ( ] ) । — कानो— ना॰ अक्षरमा लगाइने लख र कान्दानीको चिह्न; ओकारको चिह्न; ओकार ( ो ) । — टट्टु— वि॰ मरन्च्याँसे; दुब्लो ।
लखतरान— वि॰ [लक्ष+त्राण] धेरै परिश्रमले थाकेर लस्त भएको; अति थकित ।
लखन— ना॰ [सं॰ लक्ष्मणे लक्ष्मण । ~ तिवारी— वि॰ काम न काजसित डुलिरहने; बिकामे । ~ थापा— ना॰ १. गोरखाका एक सिद्धको नाम । २. राणा कालका एक विद्रोही नेता । ३. महत्त्व नभएका ठट्यौला कुरा मात्र गरेर हिड्ँने व्यक्ति । > लखने — वि॰ राम्रो लच्छिन भएको (अवज्ञामा) । ~ टाट— वि॰ मरन्च्याँसे; लखटट्टू । ~ तेवारी— वि॰ इलम–रोजगार वा काम केही नभई खालि डुलिरहने ।
लखन्तरे— वि॰ [लख+अन्तरे] जन्मका क्रमअनुसार आठौँ; जन्तरेपछिको ।
लखपति— वि॰ [सं॰ लक्षपति] लाखौँ रुपियाँको सम्पत्ति भएको; ठूलो धनाढ्य; लाखपति; लाखको मालिक ।
लखपातर— ना॰ [लख+पातर] धेरै पोइ भएकी वा नाठा खेलाउने स्त्री; फुँडी; वेश्या ।
लखबन्धक— ना॰ [सं॰ लक्ष+बन्धक] आफूले बन्धकमा लिएर भोग गरेको घरजग्गा आदि फेरि अर्कालाई बन्धक राख्ने काम; बन्धकमाथिको पनि बन्धक । लखर लखर— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लखर्+अ (बि॰) ] बिकाममा र बिनसित्ति यताउति हिँड्ने वा ओहोरदोहोर गर्ने चाल ।
लखर्किनु— अ॰ क्रि॰ [रू लखरिनु] लखरलखर हिँड्नु । > लखर्क्याइ— ना॰ लखर्किने क्रिया वा प्रक्रिया । लखर्क्याउनु— प्रे॰ क्रि॰ लखर्किने पार्नु ।
लखाइ— ना॰ [रू लख् (+आइ॰] लख्ने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लखाइनु— क॰ क्रि॰ लख्न लाइनु । लखाउनु— प्रे॰ क्रि॰ लख्न वा गम्न लाउनु ।
लखाकी— ना॰ [नेवा॰] इनारबाट पानी झिक्न डोल, वाल्टिन आदि झुन्ड्याइने डोरी; ठूलो मोटो खालको डोरी ।
लखेट्–नु— स॰ क्रि॰ [सं॰ लक्षाटने १. हिर्काउन वा मार्नका लागि कसैको पिछा गर्नु; आखेट गर्नु; खेदो गर्नु । २. कुनै वस्तुलाई धपाउनु; लगार्नु । > लखेटाइ— ना॰ लखेट्ने क्रिया वा प्रक्रिया ।
लखेटाइनु— क॰ क्रि॰ लखेट्न लाइनु । लखेटाउनु— प्रे॰ क्रि॰ लखेट्न लाउनु; लखेटाइमा पार्नु । लखेटालखेट— ना॰ परस्परमा लखेट्ने काम । लखेटिनु— क॰ क्रि॰ लखेट्ने काम गरिनु; खेदिनु ।
लखेटो— ना॰ १. लखेट्ने वा लघार्ने काम । २. आखेट; खेदो । ३. कामको चेपाइ ।
लखौटी— ना॰ [लाख+औटी] १. वेश्या; फुँडी । २. ल्याइते स्वास्नी ।
लखौरी— वि॰ [लाख+औरी] लखरलखर अरूको घर चहार्ने ।
लखौरो— वि॰ [लाख+औरो] काम न काज यताउति हिँडिरहने; हल्लनदास ।
लग्–नु— स॰ क्रि॰ [सं॰ लग्+नु] कुनै वस्तु वा सरसामान आदि लिएर जानु; लैजानु; लानु ।
लग— ना॰ [सं॰ लग्ने १. एक जनालाई दिनभरमा गर्न तोकिएको काम; एक जनाले एक दिनमा भ्याउने वा गरिसक्ने काम; एक खेतालाको मेलो । २. नजिक; नेर; छेउ । (उदा॰— सबैले तपाईंकै लगमा काम गरिदिए छिटै काम सकिन्थ्यो॰ ।
लगड— ना॰ [रू रगेल्] फापरबाट बनाइएको चटामरी ।
लगडीझगडी— ना॰ [(बि॰) झगडा+ई] परस्परमा हुने तानातान वा झैझमेला; लछारपछार; सङ्घर्ष ।
लगत— ना॰ [सं॰ लग्] १. कुनै कामका लागि चाहिने नगद वा जिन्सी मालमत्ताको जम्माजम्मी विवरणसहितको सूची; फिरिस्तविशेष । २. ठेकिएको दरबन्दी अङ्क वा त्यस्तो दरबन्दीको स्रेस्ता । ~ नापी— ना॰ कुनै स्थान वा जग्गाको लगत खडा गर्न गरिएको नापी ।
लगत्तै— क्रि॰ वि॰ [सं॰ लग्नतःे उत्ति नै खेरि; उत्निखेरै; तत्काल; तुरुन्तै; तात्तातै ।
लगन— ना॰ [सं॰ लग्ने १. विवाह, व्रतबन्ध आदि शुभ कार्य गर्न जुरेको योग वा मुहूर्त (उदा॰— लगनको बेलामा हगन, लगन पनि लेखियो, केटाको ढङ्ग पनि देखियो — उखान) । २. कुनै कामकुरोमा दत्तचित्त भएर लाग्ने काम; तल्लीनता; लगाइ ।
(उदा॰— कुनै पनि काममा लगन हुनुपर्छ) । ~ गाँठो— ना॰ वरवधूको दाम्पत्यप्रेम स्थिर रहोस् भन्ने दृष्टिले कन्यादानका समयमा जनै, पान, सुपारी आदि माङ्गलिक वस्तु आँचलमा हालेर मन्त्रपूर्वक पारेको गाँठो; लग्नग्रन्थि । (लगनगाँठो कन्यादानका समयदेखि चतुर्थीसम्म दुलहीका कम्मरमा बाँधिराखिन्छ) । — शील— वि॰ लगन भएको; काममा दत्तचित्त रहने । > लगनी— ना॰ १. कुनै कामकुरोमा तल्लीन भएर लाग्ने काम । २. एक जनाले दिनभरमा गर्न सक्ने वा भ्याउने काम; मेलो; लग । ३. उद्योग वा व्यवसाय ।
लगभग— क्रि॰ वि॰ [सं॰ लग्+भग्] पुगनपुग; झन्डैझन्डै; नजिकनजिक ।
लगल— ना॰ [लाग्+अल] बाजी रहेको खेलमा जित्नेले हार्नेसँग लिन बाँकी रहेको रकम । (उदा॰— तिमीसँग मेरो पच्चीस रुपियाँ लगल भइसक्यो, देऊ न॰ ।
लगलग— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लग्+अ (बि॰)] ठन्डी, डर, कमजोरी आदि कुनै कारणले शरीर काँप्ने वा हल्लने चाल; लुगलुग; थुरथुर । > लगलगती/लगलगी— क्रि॰ वि॰ अझ छिटो लगलग हुने गरी ।
लगा१— ना॰ [सं॰ लग्] १. कुनै परिधि वा घेराभित्रको भाग; इलाका; हाता । २. मातहती जग्गा आदिको किल्ला; साँध; सीमा ।
लगा२— ना॰ [सं॰ लगुडे जग्गा नाप्ने काममा प्रयोग गरिने नौ हात नापो भएको टाँगो; लग्गी ।
लगाइ— ना॰ [रू लग् (+आइ] १. लग्ने क्रिया वा प्रक्रिया । [ रू लाग् (+आइ॰] २. लाग्ने क्रिया वा प्रक्रिया । [लगाउ+आइ] ३. लगाइने वा कामकुरामा प्रवृत्त गराउने क्रिया–प्रक्रिया । [ > ]
लगाइनु— क॰ क्रि॰ १. लगाउने काम गरिनु; लाइनु । २. कुनै कामकुरामा प्रवृत्त गराइनु । — पगाइ— ना॰ लगाउनेवर्ने काम; अह्राउ–पह्राउ ।
लगाउनु— स॰ क्रि॰ [लाग्+आउ+नु] १. शरीरमा वस्त्र धारण गर्नु; पहिरनु । २. रब आदि पोत्नु वा घस्नु; लेपन गर्नु । ३. कुनै कामकुरामा धन वा मनको उपयोग गर्नु । ४. बोटबिरुवा आदि रोप्नु; लाउनु । ५. अरूको छुल्याइँ वा चुक्ली गर्नु । ६. अर्थ, भाव, अभिप्राय आदि प्रकट गर्नु । ७. कुनै काम वा कुरोमा लाग्न कसैलाई प्रेरित गर्नु । प्रे॰ क्रि॰ ८ लाग्ने तुल्याउनु; लाग्ने पार्नु ।
लगातार— क्रि॰ वि॰ [सं॰ लग्+तार] एकनाससित वा एकपछि अर्कोको सिलसिला नटुटीकन; निरन्तर; बराबर ।
लगान— ना॰ [सं॰ लाग्+आन] १. काममा लाग्ने वा दरबन्दी– अनुसारको खर्च; लगानी । २. झारफुकेका अनुसार भूतपिशाच, डाइनीबोक्सी, वायु आदि लागेर हुने आकस्मिक रोग; व्यथाको कारण । > लगानी— ना॰ १. कसैलाई ब्याज लिने गरी सरसापट दिइएको धन । २. कुनै उद्योगउत्पादनका निम्ति पहिले गरिएको खर्च । ३. सरकारलाई तिर्नुपर्ने मालपोत वा भूमिकर । ४. लागूभागू; लागभाग ।
लगापात— ना॰ [सं॰ लग्+पार्श्व] घरघडेरीसहित वरिपरि वा छेउछाउमा रहेको कुनै पनि जग्गाजमिन; चर्चिएको जग्गा वा त्यसको सेरोफेरो ।
लगाम— ना॰ [फा॰] घोडाका मुखमा रहने काँडावाल फलामे बाग वा सामानका दुवै टुप्पामा बाँधिएको, घोडचढीले समाउने छाला वा डोरीको लामो फित्ता; बागडोर; करेली ।
लगायत— ना॰ यो॰ [अ॰] समेत; सहित । (उदा॰— अघि सय रुपियाँमा पसललगायत सिङ्गै घर बहालमा पाइन्थ्यो॰ ।
लगार्–नु— स॰ क्रि॰ [सं॰ लग्+आर्+नु] भगाउने, धपाउने, समाउने वा मार्ने विचारले कसैको पछि लाग्नु; पिछा गर्नु; लखेट्नु; खेद्नु । > लगाराइ— ना॰ लगार्ने काम वा किसिम; खेदाइ । लगारिनु— क॰ क्रि॰ लगार्ने काम गरिनु; खेदिनु ।
लगारो— ना॰ लगार्ने अवस्था; खेदो ।
लगालग— क्रि॰ वि॰ [सं॰ लग्+लग्] पालो नबिराई वा एकपछि तुरुन्तै अर्को लागेर; लगातार; धमाधम । > लगालगी— क्रि॰ वि॰ क्रम वा सिलसिला नटुटाई; एकनाससित; लगालग ।
लगित्या— ना॰ कुनै व्यक्तिकहाँ आफ्नो पेसाअनुसारको काम गर्न स्थायी रूपले लाग्ने व्यक्ति ।
लगिनु— क॰ क्रि॰ [लग्+इ+नु] लग्ने काम गरिनु ।
लगी— ना॰ [लग्+ई] आफूलाई चाहिने समयानुसारको काम वा सरसामानका लागि त्यस्तो पेसा भएका मानिसहरूलाई स्थायी रूपले लगाउने व्यक्ति । — लगित्या— ना॰ प्रचलनअनुसार गाउँका विभिन्न जातिका परिवार र तीनचार व्यावसायिक जातिका बीचमा हुने स्थायी सम्बन्ध । (यसमा एकै गाउँका कामी, दमाईँ, सार्की आदिको अर्को कुनै एक परिवारसँग स्थायी सम्बन्ध हुन्छ र उनीहरूले त्यस परिवारका निम्ति आवश्यक सरसामान बनाइदिने र काममा सघाउने गर्छन् । यसरी काम गरेबापत लगीबाट उनीहरूले बाली काटिसकेपछि वर्षभरिको एकमुस्ट र विशेष चाडपर्वमा आफ्नो भाग पाउँछन्॰ ।
लगुख— ना॰ [नेवा॰] हातले ठोकेर बजाइने, छालाले मोहोरिएको एक प्रकारको प्राचीन वाद्य ।
लगुड— ना॰ [सं॰] १. काठको लामो गिँड । २. लौरो; लट्ठी ।
लगुना— ना॰ स्तनधारी समूहमा पर्ने, रातोरातो जीउमा सेता थोप्ला भएको, अढाई फिटसम्म अग्लो हुने, चित्तलका भन्दा छोटा खुट्टा भएको, एक्लै हिँड्न मन पराउने चित्तलकै जातको मृग ।
लगेदा— ना॰ [सं॰ लग्+एदो गद्दी, हौदा आदि कस्ता बिछ्याइने बाक्लो ऊनी कपडा; एक प्रकारको जीनपोस लुगा ।
लगेस्रो— ना॰ [लाग+एस्रो] १. कुनै वस्तुमा लागेर बाँकी रहेको चीज; रहल । २. रिनपान आदिको लेस वा शेष ।
लग्गा— ना॰ [रू लगो १. कुनै कुरामा लागेको हिस्सा; अंश; लग्घा । २. मातहतको जिम्मा; ढेस्सा । ३. जमिन नाप्ने नौहाते टाँगो; लग्गी । > लग्गी— ना॰ १. लग्गा; लग्घी । २. नाउ चलाउनका निम्ति ठेलिने घारो वा टाँगो ।
लग्गु— वि॰ [लाग्+उ] १. एकोहोरोसित कुनै कामकुरो वा व्यसनमा लागेको; तल्लीन । २. विषयवासनामा अनुरक्त; कामुक; लम्पट । ३. व्यसनी; अम्मली । ~ जुवाडेजस्तो— वि॰ सबै कुरा बिर्सेर एउटै कुरामा एकोहोरो लाग्ने ।
लग्घा— ना॰हे॰ लग्गा । > लग्घी— ना॰ लग्गी ।
लग्न— ना॰ [सं॰] १. ज्योतिषशास्त्रअनुसार कुनै ग्रहको क्रान्तिवृत्तको उदय हुने बेलामा क्षितिजमा स्पर्श हुने भाग वा अंश । २. विवाह, व्रतबन्ध आदि कुनै माङ्गलिक कार्य गर्ने मुहूर्त; साइत; लगन । वि॰ ३. जोरिएको; टाँसिएको । ~ कुण्डली— ना॰ लगनको कुण्डली वा पत्रिका; जन्मकुण्डली । ~ ग्रन्थि— ना॰ लगनगाँठो । ~ दिन— ना॰ लग्न वा मुहूर्त भएको दिन । ~ पत्रिका/पत्री— ना॰ विवाह, व्रतबन्ध आदि माङ्गलिक कार्यको ठीक समय उल्लेख गरिएको लेखोट वा टिपोट ।
लघार्–नु— स॰ क्रि॰ [रू लगार्नु] लगार्नु; लखेट्नु । > लघाराइ— ना॰ लघार्ने क्रिया वा प्रक्रिया । लघारालघार— ना॰ परस्परमा लघार्ने काम; आफुसको लघाराइ । लघारिनु— क॰ क्रि॰ लगारिनु; खेदिनु ।
लघिमा— ना॰ [सं॰] १. आठ सिद्धिमध्ये एक (यसको प्रभावले सिद्ध पुरुष आकृतिमा सानो र हलुका बन्न सक्छ) । २. लघु हुनाको भाव वा स्थिति; हलुकापन; लघुता ।
लघु— वि॰ [सं॰] १. लामो वा ठूलो नभएको; छोटो वा सानो । २. गह्रौँ नभएको; हलुको; हलौँ । ३. अलिकति; थोरै । ४. कनिष्ठ; कान्छो । ५. एकमात्रिक स्वर वा ह्रस्व स्वर; त्यसको चिह्न ( । ) । ६. एक मात्राको वा ह्रस्व उच्चारण हुने वर्ण (अ, इ, उ, क, कि, कु, इ॰) । ~ उद्योग— ना॰ थोरै श्रमसाधनले पनि स्थापित र सञ्चालित गर्न सकिने उद्योग; सानोखाले व्यवसाय । ~ उपन्यास— ना॰ सङ्क्षिप्त औपन्यासिक तत्त्व भएको लामो कथाजस्तो सानो उपन्यास । ~ कथा— ना॰ कथातत्त्वले पूर्ण भएका ससाना कथा; छोटा कथा ।
लघुतम— वि॰ [सं॰] सबैभन्दा छोटो वा सानो । ~ समापवर्त्य— ना॰ दुई वा दुईभन्दा बढी सङ्ख्याले निश्शेष भाग जाने सबभन्दा सानो सङ्ख्या ।
लघुता— ना॰ [सं॰] लघु वा छोटो हुनाको गुण वा अवस्था; हलुकोपन । > लघुताभास— ना॰ आफूलाई तुच्छ वा हीन ठान्ने मानसिक भावना वा त्यसको छनक ।
लघुत्व— ना॰ [सं॰] लघु हुनाको चाल वा अवस्था; लघुता; हल्कापन । लघु दूधिका— ना॰ [सं॰] सिउँडीका जस्ता बाक्लाचिल्ला पात हुने, त्यस्तै फुल्नेफल्ने, भाँच्दा दूध निस्कने एक जातको बोट वा त्यसैको फल । लघु नाटक— ना॰ [सं॰] विषयवस्तु एउटै र पात्रहरू कम भएको, थोरै समयमा अभिनय गर्न सकिने वा पत्रपत्रिकामा प्रकाशित गर्न लेखिएको प्रायः व्यङ्ग्यप्रधान छोटो नाटक ।
लघुन्यास— ना॰ [सं॰] कुनै वस्तु वा धन कसैका साथमा सानो रूपमा राख्ने वा जिम्मा लगाउने काम; सानो वा मामुली ढाँचाको धरौटी ।
लघुपत्र— ना॰ [सं॰] लामा, बाटुलिएका र धर्साधर्सा परेका खैरा जरा हुने, सेतो एक्लै एउटा फूल फुल्ने र कहिले गुलाफी फुल्ने भुईँमा हुने एक जातको बुटी; त्यसैको गानो वा कन्द । लघु परियोजना— ना॰ [सं॰] थोरै पुँजी र श्रममा पूरा हुन सक्ने वा चालू गरिने ससाना खालका योजना; लघुयोजना । लघु योजना— ना॰ [सं॰] सानाखाले उद्योग वा योजना ।
लघुवाद— ना॰ [सं॰] सानातिना झैझगडा वा मुद्दामामिला । —
न्यायालय— ना॰ त्यस्तो झगडा वा मुद्दा हेर्ने सुरुको अदालत; जिल्ला अदालत ।
लघुशङ्का— ना॰ [सं॰] पिसाब फेर्ने काम; मूत्रत्याग । लघ शोध प्रबन्ध— ना॰ [सं॰] कुनै तह वा परीक्षा पूरा गर्नका लागि प्रस्तुत गरिने सङ्क्षिप्त शोधपत्र वा पढाइको सट्टा राखिएको सानो अनुसन्धानात्मक प्रबन्ध; अध्ययनपत्र; अनुसन्धानप्रधान लेख ।
लघूकरण— ना॰ [सं॰] कडा वा ठूलो सजायलाई घटाएर हल्का वा सानो पार्ने काम; दण्डादेशलाई होलोखुकुलो वा नरम पार्ने काम ।
लब— ना॰ [सं॰ लङ्गुले मिलेको घर वा पङ्क्ति; लाम; ताँती ।
लबौटिया— वि॰ [लबौटी+इयो लँगौटिया । — यार— ना॰ लँगौटिया यार ।
लबौती— ना॰ लँगौटी ।
लङ्का— ना॰ [सं॰] एसिया महादेशमा भारतदेखि दक्षिणपट्टि रहेको, अघि रावणको राज्य भनिने एक बीप वा टापू । — पति— ना॰ १. लङ्का देशको राजा । २. रावण । ३. विभीषण ।
लङ्कासानी— ना॰ [सं॰ लबकेश्वरी] खोर्सानीका जस्ता पात हुने र मरीचका जस्ता काला दाना फल्ने एक प्रकारको बोट वा त्यसैको बास्ना आउने रातो, कमलो फूल; लङ्केश्वरी ।
लङ्गडा— ना॰ [सं॰ लङ्गे लँगडा ।
लङ्गडाउ–नु— अ॰ क्रि॰ [लङ्गडो+आउ+नु] लँगडाउनु; खोच्याउनु ।
लङ्गडो— वि॰ [सं॰ लङ्गे लँगडो; खँजाहा; खोरन्डो ।
लङ्गर— ना॰ [सं॰ लङ्गल > फा॰ लङ्गरे १. डुङ्गा, जहाज आदिलाई पानीका माझमा अड्याउनुपर्दा साङ्लामा झुन्ड्याई तल पुग्ने गरी खसालिने ठूलो अङ्कुसे परेको फलामे सामान । २. लङ्गुर ।
लङ्गुर१— ना॰ [सं॰ लङ्गूले १. लामो पुच्छर र कालो मुख हुने एक जातको बाँदर । २. बाँदरको पुच्छर । ३. पुच्छर । ४. खास गरी हिमालको अग्लो लामो डाँडो (जस्तो— महालङ्गूर॰ ।
लङ्गुर२— ना॰ [फा॰ लङ्गरे १. ठूलो खालको वा भित्ते घडीहरूको तलतिर झुन्डिएर हल्लिइरहने पुर्जाविशेष । २. घण्टाको रालो । — बुर्जा— ना॰ सुरथ, पान, इँट, चीड, ताज र लङ्गुरका बुट्टा भएको थर्कीमा चारपाटे तीनवटा गोटीले खेलिने जुवाको खेलविशेष ।
लङ्गुरे— वि॰ [लङ्गुरो+ए] १. लङ्गुरोजस्तो; लङ्गुरोको । २. अल्गो र सानो ।
लङ्गुरो— ना॰ [लङ्गुर+ओ] हाँगाबिँगा नभएको अग्लो, सुरिलो र सानो लाथ्रो ।
लङ्घन— ना॰ [सं॰] १. नाघ्ने वा फट्कने काम; टाबमुनि पार्ने काम । २. आज्ञा, नियम, विधि आदिको अतिक्रमण; अटेथ्याइँ । ३. बिरामी अवस्थामा केही नखाई बस्ने काम; भोकोबसाइ; निराहार । > लङ्घनीय— वि॰ नाघ्नु वा फट्कनुपर्ने; लङ्घन गर्न योग्य ।
लङ्घित— वि॰ [सं॰] १. लङ्घन गरिएको; नाघिएको । २. पालन गरिएको; उल्लङ्घनीय; उपेक्षित ।
लङ्घ्य— वि॰ [सं॰] १. नाघ्न वा फट्कन उचित; अतिक्रमण गर्न योग्य; लङ्घनीय ।
लचक— ना॰ [अ॰ मू॰] १. लच्कने काम वा ढाँचा । २. हाउभाउको एक प्रकार; छाँटछन्द । (उदा॰— नृत्यमा तिनको लचकले नै दर्शकहरू मुग्ध हुन्छन्) । — ता— ना॰ लचक हुनाको भाव वा अवस्था; कुनै लाम्चो वस्तुको तन्काइ; लच्काइ । — दार— वि॰ लचक भएको; लच्कने खालको; लच्किलो । ~ लचक— क्रि॰ वि॰ लगातार लच्कने चालसँग । > लचकान्त— ना॰ लच्काइको हद वा सीमा । लचक्क— क्रि॰ वि॰ १. सबै भार थाम्न नसकी निहुरने किसिमले; हाँगा आदि लच्किएर । (उदा॰— हिजो बेलुकीको आँधीले त रूखको यत्रो हाँगो पनि लचक्क लच्काएछ) । २. गद्दा वा स्प्रिबदार गद्दी आदि थिचिने र उक्सने भएर; लच्याक्क ।
(उदा॰— यस्तो लचक्क लच्किने सोफामा बस्न सबैले कहाँ पाउँछन् र ;) ।
लचिलो— वि॰ [लच्क+इलो] १. लच्कने खालको; लचक्क हुने । २. नमनीय । — पन— ना॰ लच्कने भाव वा अवस्था ।
लचेप्रो— ना॰ १. घिउ, तेल आदिको चिल्लो लागेर भिजेको स्थिति । वि॰ २. त्यसरी भिजेको ।
लच्क–नु— अ॰ क्रि॰ [लचक्क+नु] १. छेउछाउ उचालिएर माझ वा बीचको भाग झोलिनु; झुन्डिएजस्तो हुनु; नुहुनु । २. बोझ थाम्न नसकी निहुरिनु । ३. जवानीले शरीरमा गहकिलोपन आएर हल्लनु; लस्कनु । ४. कुरामा डग्न खोज्नु । ५. धक मान्नु । > लच्काइ— ना॰ लच्कने वा लच्काउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लच्काइनु— क॰ क्रि॰ लच्कने गराइनु; निहुराइनु ।
लच्काउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ १. खुट्टो खोच्याउनु; लेच्याउनु । २. लच्कने पार्नु; निहुराउनु; झोल्याउनु । लच्किनु— अ॰ क्रि॰ १. लच्कनु । २. लच्केको होइनु ।
लच्किलो— वि॰ [लचक+इलो] लच्कने खालको; लचकदार ।
लच्के— वि॰ [लच्क+ए] लच्किलो । ~ लुतो— ना॰ आबका विभिन्न ठाउँमा निको हुँदै सर्दै जाने एक प्रकारको चर्मरोग ।
लच्को— ना॰ [लच्क+ओ] लच्काइको खेप वा पटक ।
लच्छा— ना॰ [सं॰ लतो १. ऊन, धागो, तार आदिको गुच्छा; जरी, बादरा आदिको झुप्पो । २. गोडामा लगाइने प्रायः तारले बनेको एक किसिमको गहना ।
लच्छिन— ना॰ [सं॰ लक्षणे १. सप्रने वा बिग्रने कुराको आभास, सङ्केत वा सूचना; लक्षण; पहिचान; स्वरूप । २. फाप वा अफापको चिह्न; छुक । ३. चालढाल; ढाँचाकाँचा; ढङ्ग । ४. शकुन; शुभ साइत । ५. चाला; ढङ्ग । — को— वि॰ राम्रो लच्छिन भएको । > लच्छिनी— वि॰ १. राम्रो लच्छिन भएकी (स्त्री) । २. भलो हुने लक्षणले युक्त; राम्रो लच्छिन हुने ।
लच्छिमी— ना॰ [सं॰ लक्ष्मी] १. लक्ष्मी । २. राम्रो शीलस्वभाव भएकी स्त्री । ३. गाई ।
लच्छी— ना॰ [लच्छा+ई] लच्छाको लघु रूप; सानो लच्छा ।
लच्याक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लच्याक्+क] अलि ठूलो बेगले लच्किने गरी; लचक्क ।
लच्या— वि॰ चिटचिट लाग्ने; लेसिएको; टाँसिने खालको ।
लछार्–नु— स॰ क्रि॰ [प्रा॰ लुच्छ+नु] १. बोक्रा, छाला आदि खुत्तिने गरी तान्नु; लछेर्नु; लाछ्नु । २. पछार्ने गरी घिच्च्याउनु; घिसार्नु ।
लछार— ना॰ [लछार्+अ] लछार्ने काम; लुछाइ । ~ पछार— ना॰ बेफिक्रीसँग लछार्ने र पछार्ने काम; खहरेतान; घिच्च्याइमुन्ट्याइ । — पाटो— ना॰ १. बोक्रो लाछेर नाङ्गिएको पाटो । २. कसैले गर्न लागेको कुनै काम गर्न नसक्ने ठहथ्याई हियाएर व्यङ्ग्यपूर्वक भनिने शब्द । ३. पुरुषेन्द्रियको छाला सुर्केर निस्किएको भाग ।
लछाराइ— ना॰ [रू लछार् (+आइ॰] लछार्ने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लछारिनु— क॰ क्रि॰ लाछिने गरी तानिनु; घिस्स्याइनु; लछेरिनु । लछाथ्याइ— ना॰ लछेराइ । लछाथ्याइनु— क॰ क्रि॰ लछार्ने पारिनु । लछाथ्याउनु— प्रे॰ क्रि॰ लछार्न लाउनु; लछारिने पार्नु ।
लछारो— ना॰ [लछार+ओ] १. ठूलो हैरानी; अति परिश्रम । २. कामको बोझ । ~ पछारो— ना॰ दसतिर दौडेर गरिने वा धपेडी पर्ने परिश्रम ।
लछेर्–नु— स॰ क्रि॰ [रू लछार+नु] हे॰ लछार्नु । > लछेराइ— ना॰ लछेर्ने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया ।
लछप्प— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लछ्रप् +प] जीउमा टाँसिने किसिमले; सबै भिज्ने गरी; लुछुप्प ।
लजाइ— ना॰ [रू लजाउ (+आइ॰] लजाउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लजाइनु— अ॰ क्रि॰ लाज मानिनु ।
लजाउनु— अ॰ क्रि॰ [लाज+आउ+नु] १. लाज मान्नु; सर्माउनु । २. धक वा सङ्कोच मान्नु ।
लजालु— वि॰ [सं॰ लज्जालु] १. लाज मान्ने स्वभावको; लज्जाशील । २. बुहारीझार; लज्जावती ।
लजेजडी— ना॰ [भो॰ ब॰] हिमाली भेकमा पाइने एक प्रकारको बुटी ।
लजो— ना॰ काम गर्ने साधन वा उपकरण (कुटो, कोदालो, खुकुरी, चक्कु, करौँती इ॰) ।
लज्जा— ना॰ [सं॰] १. मान्य जनका सामुमा पर्दा भित्रभित्रै उब्जने धक; सङ्कोच । २. अनुचित काम गर्दा, काम विफल हुँदा, शरीरका गुप्ताङ्गहरू देख्ता वा देखिँदा मुख देखाउन, कसैका सामु पर्न वा कसैका मुखमा हेर्न असमर्थ तुल्याउने मनोभाव; कुरीकुरी; सरम; लाज । ३. इज्जत; प्रतिष्ठा । > लज्जालु— वि॰ १. लाज मान्ने स्वभावको; लज्जाशील । २. विनयी; नम्र । ना॰ ३. लज्जावती । लज्जावती— वि॰ १. लज्जालु; स्वभावैले लाज मान्ने स्वभावकी (स्त्री॰ । ना॰ २. अमिलीका जस्ता पात तथा सेता वा राता फूल र डाँठ हुने, छुँदा खुम्चिने भुईँझार; बुहारीझार; छुइमुईं; लाजवन्ती । लज्जावान्— वि॰ लाज मान्ने; लज्जाशील ।
लज्जाशील— वि॰ स्वभावैले लाज मान्ने; लज्जालु । लज्जित— वि॰ १. लाज मानेको; लजाएको । २. विनयशील ।
लज्जे— ना॰ [लज्जा+ए] लज्जावती; लाजवन्ती ।
लटकन— ना॰ [लट्क+अन] १. लट्केको वस्तु; लर्को । २. झल्लर; झालर; झुम्को ।
लटक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लटक्+क] मरमसला, तेल आदि पुगेर तिहुनतरकारी वा अन्य कुनै खाद्य पदार्थ लदरो वा बाक्लो हुने गरी ।
लटनपटन— ना॰ [रू लटपटे १. अव्यवस्था वा बेफिक्रीबाट भएको गोलमाल; लथालिङ्ग स्थिति; लटरपटर । २. छलछाम गरेर पैसा हिनामिना गर्ने काम । ३. भद्रगोल; छ्यासमिस ।
लटपट— ना॰ [सं॰ लट्+पट्] १. गोलमाल; लटनपटन । २. छुतछात; लसपस । > लटपटाइ— ना॰ लटपटाउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लटपटाइनु— अ॰ क्रि॰ लटपटाउने होइनु; अकमकाइनु । लटपटाउनु— अ॰ क्रि॰ बोल्दा जिब्रो लर्बराउनु; अलमलिनु; अकमकाउनु । लटपटिनु— अ॰ क्रि॰ १. अल्झने किसिमले बेह्रिनु; लुटपुटिनु; लपेटिनु । २. मिसिनु । ३. अलमलिनु; अल्झनु । ४. लट्याबपट्याब हुनु; लथ्याबबथ्याब हुनु; कामको अल्झोमा पर्नु । ५. लाटलुट हुनु; लसपस हुनु । ६. सन्दिग्ध हुनु । लटपटे— वि॰ लटपट वा भद्रगोल गर्ने; गोलमाले; भताभुङ्ग पार्ने । लटपट्याइ— ना॰ लटपटिने तथा लटपट्याउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लटपट्याइनु— क॰ क्रि॰ लटपट परिनु ।
लटपट्याउनु— स॰ क्रि॰ १. गिलो र डल्लो वस्तु सुक्खा पदार्थमा मिसाउनु; लटपट पार्नु; लोटपोट पार्नु । २. अलमल्याउनु । ३. बेर्नु; लपेट्नु ।
लटमुखा— वि॰ [लाटो+मुख+ओ मौकामा बोल्न वा मनका कुरा प्रकट गर्न नसक्ने ।
लटरपटर— ना॰ [रू लटपटे १. गडबडी; गोलमाल; लटनपटन । २. छ्यासमिस; घुलमिल; लसपस ।
लटरम्म— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लटरम्+म] फलफूलले बोटबिरुवा नै ढाक्ने गरी; फल वा फूल झुप्पैझुप्पा भएर; भरेली ।
लटरी— ना॰ [अङ्॰] नगद वा कुनै चीजको पुरस्कारप्राप्तिका लागि गोला झिकेर वा अन्य युक्ति अँगालेर खेलिने मौकाबाजीको खेल; चिट्ठा ।
लटीपटी— ना॰ [रू लटपटे सर्वस्व; सिरीखुरी; लट्टीपट्टी ।
लट्क–नु— अ॰ क्रि॰ १. कुनै मुद्दामामिला नछिनिएर वा कामकुरो आदि नटुङ्गिएर टाँगिइरहनु; बाँकी रहनु । २. झुन्डिनु; तुर्लुङ्ग हुनु; झोलिनु । > लट्काइ— ना॰ लट्कने तथा लट्काउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लट्काइनु— क॰ क्रि॰ लट्कने पारिनु; झुन्ड्याइनु । लट्काउनु— स॰क्रि॰/प्रे॰क्रि॰ १. काम–कुरो नसिद्ध्याई अलमल्याइराख्नु; रोकिरहनु; टाँग्नु । २. लट्कन लाउनु; लट्कने पार्नु । लट्किनु— अ॰ क्रि॰ १. लट्कनु । २. लट्कने होइनु । लट्क्याइ— ना॰ लट्किने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया ।
लट्टा— ना॰ [प्रा॰] १. मयल, चोप आदिले जमेर डल्लोडल्लो परेको केश; गुजुल्टो परेको रौँ । २. चिउरा, चामल, गुन्द्रुक आदि बिग्रेर वा टाँसिएर भएको चपरो । ३. जोगीहरूको केशपाश; जटा ।
लट्टाई— ना॰ कथ्य॰ लटाइ । चङ्गा उडाउँदा धागो बेर्न प्रयोग गरिने काठको बेलनाकार साधन ।
लट्टि–नु— अ॰ क्रि॰ [लट्टा+इ+नु] १. दुईतीन थरी वस्तु एकअर्कामा जेलिई वा टाँसिई एउटै गुजुल्टो हुनु; जोल्टिनु । २. मयल, चोप आदिले वा यस्तै लेसाइलो पदार्थले रौँ आदि जमेर डल्लो पर्नु; लट्टा पर्नु ।
लट्टी— ना॰ [लट्टा+ई] १. मुठो पारेको धागाको एक परिमाण; लरियो; लच्छा; लर्को । २. एक सय बीस गज धागो चक्का आकारमा बेरेको मुठो । — पट्टी— ना॰ श्रीसम्पत्ति; सिरीखुरी; सर्वस्व ।
लट्टु१— ना॰ [सं॰ लुट्] धागाले भेट्नुमा बेह्री झट्का दिएर च्याम्पटीझैँ घुमाउँदै खेलिने एक प्रकारका खेलौना; भुरुब ।
लट्टु२— वि॰ [रू लट्ठे १. मायापिर्तीमा नराम्रोसँग लागेको; आसक्त; लग्गू । २. कुनै काममा एकोहोरो लागेको ।
लट्टे१— ना॰ [प्रा॰ लट्टिअ] भिजाएको अनदीको चामल पानी नहालीकन घिउ वा तेलमा भुटेर खुदो आदि गुलियो मिसाई पकाएको खानेकुरो; चाम्रे; ढकनी ।
लट्टे२— ना॰ [प्रा॰ लट्टो लाम्चा भुवादार पात हुने, गाढा राता वा सेता झुप्पाकार फूल फुल्ने एक बोट वा त्यसमा फल्ने ससाना दाना; नचनी; रामदाना ।
लट्टे३— वि॰ [लट्टा+ए] १. लट्टैलट्टा परेको; मयल वा लेसाइलो पदार्थले जमेको । २. जटाधारी; जटावाल; जटे । ~ झाँक्री— ना॰ लट्टावाल झाँक्री; लट्टा पालेको वनझाँक्री । लट्टे पड्काइ— ना॰ [लट्टे+पड्काइ] लट्टेका दाना भुट्दा पड्केझैँ छिटोसँग बोल्ने वा पढ्ने काम ।
लट्टेपा— ना॰ [लट्टे+पापो भुटेको लट्टेलाई खुदोमा मुछेर बनाइएको रोटी ।
लट्टो— ना॰ [लट्टा+ओ] कुनै कामकुराप्रतिको एकोहोरो लगाव; आसक्ति ।
लट्ट्याइ— ना॰ [रू लट्टि (+याइ॰] १. लट्टिने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [लट्ट्याउ+आइ] २. लट्ट्याउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लट्ट्याइनु— क॰ क्रि॰ लट्टा पारिनु; लट्टा बनाइनु ।
लट्ट्याउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ १. लट्टा पार्नु । २. धेरै वस्तुहरूलाई जोल्ट्याएर वा टाँसेर एउटै बनाउनु ।
लट्याकलुटुक— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लट्याक्+अ (बि॰)] लटक्क पार्ने गरी; निदाउने, लोलाउने र ओइलाउने चालले ।
लट्ठ— वि॰ [प्रा॰] १. लागू पदार्थको सेवनले ग्रस्त; नशा वा मदले चूर; लठ । २. सम्झना वा होस नरहेको । ३. प्रसन्न; मस्त; रद्द । ४. आलस्य, निद्रा आदिले ग्रस्त ।
लट्ठक— वि॰ [सं॰ लस्ते लठुवा; स्वाँठ; भुच्चुक; हलम्बू; लठिङ्गरे ।
लट्ठा— ना॰ [लट्ठी] १. इँट, ढुङ्गा, रोडा आदिले थामजस्तो बनाइएको अग्लो गाह्रो । २. लामो थाम; स्तम्भ । ३. दुई देशका बीच साँध छुट्ट्याउन बीचमा गाडिने वा बनाइने स्तम्भ; निसानढुङ्गो; साँधेढुङ्गो । ~ झड्की— ना॰ लामो डोरीलाई दुई छेउबाट तानातान गर्ने खेल (टग अफ वार॰ ।
लट्ठालट्ठी— वि॰ [लट्ठ+लट्ठ] मादक पदार्थ, निद्रा वा आलस्य आदिले सताइएको; लट्ठिएको; लट्ठ ।
लट्ठिनु— अ॰ क्रि॰ [लट्ठ+इ+नु] १. लट्ठ पर्नु; नशाले चूर हुनु; लग्गू हुनु । २. मोहित हुनु; रद्द पर्नु । ३. आलस्य, निद्रा आदिले सताइनु ।
लट्ठी— ना॰ [प्रा॰ लट्ठि < सं॰ यष्टि] बाँस वा काठको सोझो लामो टुक्रो; ठूलो दरो लौरो; लाठी; डन्डा; लाठो; सोट्ठा । —
कासा— ना॰ प्रत्येक खेलाडीले एकएकवटा लट्ठी लिई डुम भएका खेलाडीको लट्ठी हुत्त्याएर खेल्ने एक खेल ।
लट्ठु— वि॰ [लट्ठक+ऊ] लट्ठक; हरिलन्ठ ।
लट्ठ्याइ— ना॰ [रू लट्ठि (+याइ॰] १. लट्ठिने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया रू [लट्ठ्याउ+आइ] २. लट्ठ्याउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लट्ठ्याइनु— क॰ क्रि॰ लट्ठ पारिनु । लट्ठ्याउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ १. नशाले लट्ठ पार्नु; आलसतालस गराउनु । २. मोहित पार्नु; लस्त गराउनु । ३. निद्रा, आलस्य आदिले ग्रस्त पार्नु ।
लट्याइ— ना॰ [लाटि (+याइ॰] लट्याउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लट्याइनु— क॰ क्रि॰ लाटो पारिनु; लट्याउने काम गरिनु । लट्याउनु— स॰ क्रि॰ लाटो वा जडजस्तो पार्नु; विचेत तुल्याउनु ।
लट्याकलुटुक— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लट्याक्+अ (बि॰)] लटक्क पर्ने गरी निदाउने, लोलाउने र ओइलाउने चालले ।
लट्याबपट्याब— क्रि॰ वि॰ [रू लटपटे १. लापरबाहीका साथ काम टार्ने हिसाबले; लथ्याबलुरुब । २. नियमविधि आदि नपुथ्याएर; आतेपाते । ३. कामचलाउका छाँटले पोत्ने वा लिप्ने गरी; लतपत । ४. हरहिसाबमा अलमल्याउने गरी; लन्ठ्याबलुन्ठुब ।
लट्याङ्ग्रो— वि॰ [लाटो+याङ्ग्रो] १. पड्कारोसँग बोल्न नसक्ने; अस्पष्ट बोली भएको; तत्याबतुतुब गर्ने । २. लाटो खालको; लठ्याङ्ग्रो; लठेब्रो ।
लठ— वि॰ [रू लट्ठे लट्ठ । — पत्र— ना॰ लथालिङ्ग; अलपत्र । —
बज्र— वि॰ लठाबज्र ।
लठरो— वि॰ [रू लठेउरो] लाटो स्वभावको; लठेउरो ।
लठाङ्ग्रि–नु— अ॰ क्रि॰ [लाठो+याङ्ग्रि+नु] १. जोल्टिनु; लठारिनु; बटारिनु । २. झगडा गर्नु; बाझ्नु; जुध्नु । > लठ्याङ्ग्य्राइ— ना॰ लठाङ्ग्रिने क्रिया वा प्रक्रिया ।
लठाबज्र— ना॰ [लट्ठक+बज्र] १. परस्परको ठूलो झगडा वा मारपिट । वि॰ २. बरबाद भएको; भताभुङ्ग भएको । ३. सँभाली नसक्ने खालको; बेसम्भार; लठबज्र ।
लठारिनु— अ॰ क्रि॰ [लठारो+इ+नु] १. लठारोजस्तै गरी बटारिनु; बाटिनु । २. लठाङ्ग्रिनु; जोल्टिनु । ३. झगडा गर्नु ।
लठारो— ना॰ [लट्ठ+आकार] १. बाबियो, फलामका तार आदिको मोटो डोरी; लखाकी । २. लामो समयसम्म परिरहने झगडा । ३. नटुङ्गिएका कामको चापाचाप; झमेला । > लठाथ्याइ— ना॰ लठारिने क्रिया वा प्रक्रिया ।
लठिँगरे/लठिङ्गरे— वि॰ [लाठो+इँगर/इङ्गर+ए] १. लठुवा; लट्ठक । २. लबिधरे; लर्दू ।
लठिबज्र— वि॰ [लठी (लाठो॰+बज्र] १. अलपत्रिँदो अवस्थाको; लठिबज्रे; लठाबज्र । ना॰ २. मेलोमेसो केही नभएको काम । ३. लट्ठी लिएर जुध्ने वीरहरूको समूह । > लठिबज्रे— वि॰ १. काम राम्ररी सँभालेर गर्न नसक्ने; काम गर्ने काइदा नजानेको । २. मेलोमेसो केही नपाइने ।
लठुवा— वि॰ [सं॰ लट+उवो १. लट्ठक; मूर्ख; लठिङ्गरे । २. लबिधरे; लर्दू ।
लठेउरो— वि॰ [लाटो+एउरो] लाटो स्वभावको; लठेप्रो; लठ्यौरो; लठरो ।
लठेप्रो/लठेब्रो— वि॰ [रू लठेउरो] लठेउरो । स्त्री॰ लठेप्री/लठेब्री ।
लठैत— ना॰ [लाठो+ऐत] लाठो लिएर हिँड्ने व्यक्ति वा व्यक्तिहरूको समूह ।
लठ्याङ्ग्रिनु— अ॰ क्रि॰ [लठ्याङ्ग्रो+इ+नु] लठाङ्ग्रिनु ।
लठ्याङ्ग्रो/लठ्यौरो— वि॰ [लाटो+याङ्ग्रो/यौरो] लट्ठक; लठेउरो; लठेप्रो; लठेब्रो ।
लड्–नु— स॰ क्रि॰ [सं॰ लडने १. लडाईँ गर्नु; जुध्नु; झगडा गर्नु; लाप्पालाप्पी खेल्नु । २. लोट्नु; पछारिनु; गिर्नु; ढल्नु । ३. लेट्नु; सुत्नु; पल्टनु । ४. नोकरीका निम्ति सेवाआयोग आदिका परीक्षामा सामेल हुनु; प्रतिस्पर्धामा भाग लिनु ।
लडकपन— ना॰ [लडको+पन] १. लडकाको स्वभाव वा प्रकृति; बालकपन; ठिटौली; ठिट्याइँ । २. नासमझ हुनाको स्थिति । ३. बाल्यावस्था ।
लडकी— ना॰ [लडको+इ] १. केटी; ठिटी । २. पुत्री; छोरी ।
लडको— ना॰ [सं॰ लड्] १. केटो; ठिटो; लडिका । २. पुत्र; छोरो ।
लडखड— क्रि॰ वि॰ [लड्+खडो लड्दै–भिड्दै; दुःखका साथमा । श्र लडखडाइ— ना॰ लडखड गर्ने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया ।
लडखडाइनु— क॰ क्रि॰ लरखराइनु । लडखडाउनु— अ॰ क्रि॰ लरखराउनु; धर्मराउनु ।
लडन्त— ना॰ [लड्+अन्त] लड्ने वा झगडा गर्ने काम; जुधाजुध; हातमिसामिस; भिडन्त; युद्ध; घमासान; लडभिड । > लडन्ता/
लडन्ते— वि॰ लडन्त गर्ने स्वभावको; युद्धमा लागेको ।
लडबड— क्रि॰ वि॰ [सं॰ लड्] १. रोगले वा कमजोरीले चलहल गर्न नसक्ने गरी; हिँड्न र उभिन नसक्ने चालले; धरमर । २. डर, रोग, धक आदिले अस्पष्ट आवाज आउने गरी; लरबर । >
लडबडाइ— ना॰ लडबडाउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया ।
लडबडाइनु— अ॰ क्रि॰ लडखडाइनु; लकपकाइनु; धर्मराइनु ।
लडबडाउनु— अ॰ क्रि॰ १. हिँड्न वा उभिन नसकेर धर्मराउनु वा लड्न खोज्नु । २. लकपकाउनु; लरबरिनु; धकाउनु । लडबडिनु— अ॰ क्रि॰ लडबडाउनु । लडबड्याइ— ना॰ लडबडिने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया ।
लडबुडिनु— अ॰ क्रि॰ [लडीबुडी+नु] लुडबुडिनु । > लडबुड्याइ— ना॰ लुडबुड्याइ । लडबुड्याइनु— क॰ क्रि॰ लुडबुड्याइनु ।
लडबुड्याउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ लुडबुड्याउनु ।
लडभिड— ना॰ [लड्+भिड्] परस्परमा लड्ने र भिड्ने काम; झैझगडा; कलह; लडन्त ।
लडाइँ— ना॰ [लड्+आइँ] १. दुई विरोधी दल वा पक्ष खास गरी सशस्त्र सैनिकहरू लड्ने र एक अर्कालाई मारपिट गर्ने काम; सङ्ग्राम; युद्ध; रण; लडन्त । २. झगडा; तकरार; कुटाकुट; मारमुङ्ग्री । — भडाइँ— ना॰ मिल्न लागेको लडाइँ फेरि भड्केर सुरु भएको अवस्था ।
लडाइ— ना॰ [रू लड् (+आइ॰] १. लड्ने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ लडाउ+आइ] २. लडाउने भाव वा क्रिया–प्रक्रिया । [ > ]
लडाइनु— क॰ क्रि॰ लडन्त गराइनु; भिडाइनु । लडाउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ १. परस्परमा लडन्त गराउनु; भिडाउनु; जुधाउनु । २. लोटाउनु; पछार्नु । ३. लेटाउनु; सुताउनु; ढाल्नु । ४. गुडाउनु । ५. लड्न लाउनु; लड्ने पार्नु ।
लडाक— ना॰ [लड्+आक] १. लडन्त; लडाइँ; झगडा । २. योद्धा; वीर; लडाका; लडाक¨ । ३. झगडालु; कचिङ्गलो । — पन— ना॰ लडाक हुनाको भाव वा अवस्था ।
लडाका— वि॰ [लड्+आको खूब लड्न सक्ने; योद्धा; जोधा; लडाकी; लडाक¨ । > लडाकी— वि॰ १. लडाका; लडाक¨ । २. युद्धमा खूब लड्ने (स्त्री॰ । लडाकु— वि॰ १. लडाका । २. लडाइँका काममा आउने (जस्तो— लडाक¨ जहाज॰ ।
लडाको— [लड्+आको] आपसको मनोमालिन्य; कचिङ्गल ।
लडिका— ना॰ [रू लडको] लडको; ठिटो; केटो ।
लडिनु— क॰ क्रि॰ [लड्+इ+नु] १. लड्ने काम गरिनु; जुधिनु । २. लोटिनु; गिरिनु । ३. लेटिनु; सुतिनु । ४. सङ्घर्ष गरिनु । ५. ढलिनु ।
लडिया— ना॰ [सं॰ लड्+इयो गोरुगाडा; बयलगाडी ।
लडीबडी— ना॰ लडीबुडी ।
लडीबुडी— ना॰ [लड्+ई+बुड्+ई] १. भुईँमा ढलीमली गरेर लड्ने काम; लोटपोट; लडीबडी । २. भुईँमा गुड्दै खेलिने एक खेल । ३. रिसले वा चिन्ताले भुईँमा लोटपोट गर्ने काम ।
लडु— ना॰ [सं॰ लड्+उ] एउटा मात्र गोरुले तान्ने सबारीगाडा ।
लडे— वि॰ बो॰ गाईबस्तुलाई गाली गर्दा प्रयोग हुने शब्द ।
लडेलो— वि॰ [लाड्+एलो] प्यारो; प्रिय ।
लड्डु— ना॰ [सं॰ लड्डुके चिनी, मैदा, घिउ आदि मिसाएर बनाइएको गोलो डल्लो मिठाई; मोदक ।
लण्ड— ना॰ [सं॰] १. विष्ठा; मल; गुहु । २. लिङ्ग; शिश्न ।
लत— ना॰ [सं॰ रते १. रक्सी, धूमपानजस्ता वस्तुको व्यसन । २. कुनै पनि नजाती काम वा कुराको अभ्यास; आदत; बानी ।
लतक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लतक्+क] १. ज्यादा पाकेर गल्ने गरी । २. लेदो पदार्थ चुहिने भएर; लितिक्क; लुतुक्क ।
लतपत— क्रि॰ वि॰ [लत्त+पोत्] बेढङ्गसित जथाभाबी पोत्ने वा पोतिने गरी; गिलो वा लेसाइलो पदार्थ यताउति लाग्ने, टाँसिने किसिमले । > लतपतिनु— अ॰ क्रि॰ लतपत भई पोतिनु वा लिपिनु; लेपिनु; घसारिनु । लतपत्याइ— ना॰ लतपतिने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लतपत्याइनु— अ॰ क्रि॰ लतपत पारिनु ।
लतपत्याउनु— प्रे॰ क्रि॰ लतपत पार्नु ।
लतरी— ना॰ [हि॰ लतरे केराउसँगै रोपिने तथा रविबालीमा हुने एक जातको दलहन; खेसरी ।
लतलत— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लत्+अ (बि॰)] १. गिलो पदार्थ लगातार चुहुने गरी; लितितिति; लततत । २. गिलो वा लेदो पदार्थमा मुख गाडेर धमाधम खाएजस्तै गरी । > लतलती— क्रि॰ वि॰ अझ लतलत हुने गरेर ।
लता— ना॰ [सं॰] १. रूख, थाँक्रो आदिमा चढ्ने वा जमिनमा फैलिने कमलो बालो; लहरो; बल्ली । २. शाखा । ३. सुकुमार स्त्री । ४. मोतीको लुब । — करञ्ज— ना॰ काँडे कुबिराक्ष । ~ कस्तूरी— ना॰ राता डाँठ र अँडिरका जस्ता पात हुने, पहेँला फूल फुल्ने तथा रामतोरियाँजस्ता झुसे कोसा लागी त्यसभित्रको गेडाबाट कस्तूरीको जस्तो बास्ना आउने एक बोट । ~ कुञ्ज— ना॰ चारैतिर लहराले घेरिएर घरजस्तो बनेको ठाउँ; लतागृह । ~ गृह— ना॰ लताकुञ्ज ।
लताम— ना॰ अम्बा; बेलौती । लता मण्डप— ना॰ [सं॰] लताकुञ्ज; लतागृह ।
लतार्–नु— स॰ क्रि॰ [सं॰ लता+नु] १. भुईँमा घस्रने गरी तान्नु; लयभयाउनु; घिस्स्याउनु । २. लटपट गर्नु; लटपट्याउनु । ३. पछार्नु; गिराउनु । ४. घुसार्नु । ५. घिउतेल आदिमा सागपात पकाउनु । ६. निहुराउनु; नुहाउनु । ७. धेरै खानु; घिच्नु । >
लतारिनु— क॰ क्रि॰ १. लतार्ने काम गरिनु । २. घिसारिनु; पछारिनु; निहुराइनु । लताथ्याइ— ना॰ लतार्ने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लतारपतार— ना॰ १. पानी नहाली भुटुनकै भरमा ओल्टाई–पल्टाई पारी तरकारी पकाउने काम । २. कामचलाउ वा झारातिराइका किसिमले लिप्ने, लेख्ने वा कोर्ने काम ।
लताहा— वि॰ [लात+आहो लात्ती हान्ने स्वभावको; दुर्छे (घोडा, भैँसी, गाई इ॰) ।
लतिका— ना॰ [सं॰] १. सानो लहरो । २. मोतीको लुब ।
लत्क–नु— अ॰ क्रि॰ [लत्को+नु] लेदो वा गिलो वस्तु चुहुनु । >
लत्काइ— ना॰ लत्कने तथा लत्काउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया ।
लत्काइनु— अ॰ क्रि॰ लत्कन लाइनु । लत्काउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ १. मलत्याग गर्नु; बिस्ट्याउनु । २. लत्कन लाउनु; चुहाउनु । लत्किनु— अ॰ क्रि॰ १. चुहिनु । २. लत्कनु ।
लत्को— ना॰ सिँगानको आँठो । २. लेदो पदार्थको एक खेपमा चुहिने भाग वा अंश ।
लत्त— क्रि॰ वि॰ [सं॰ लत्+त] लेदो वा गिलो पदार्थ एकै चोटि निस्कने वा निकाल्ने गरी; ल्यात्त; सात॰ लततत ।
लत्तर— ना॰ [सं॰ लतो लहरामा फुल्ने, लामो भेट्नु हुने एक जातको रङ्गीविरङ्गी बास्नादार झुप्पे फूल ।
लत्ता— ना॰ [सं॰ लतो १. कपडाको टुक्रो । २. फाटेको पुरानो कपडा । ३. लोता; फित्ता । ~ कपडा— ना॰ लुगाफाटो; वस्त्र ।
लत्तिनु— अ॰ क्रि॰ [लात+इ+नु] १. नजानेर वा असावधानीका कारणले कुनै वस्तु वा व्यक्तिमाथि लात लाग्नु । २. पराजित हुनु; हार्नु; कायल हुनु । ३. उपेक्षित हुनु; बेवास्ता हुनु ।
लत्तो— ना॰ [सं॰ लतो १. उत्साह; जाँगर; साहस; हिम्मत । २. उद्योग; प्रयत्न ।
लत्त्याइ— ना॰ [रू लत्ति (+याइ॰] लत्तिने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लत्त्याइ— ना॰ लत्त्याउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया ।
लत्त्याइनु— क॰ क्रि॰ लत्तिने पारिनु; लात्तीले हानिनु । लत्त्याउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ १. लातले छुनु, हान्नु वा हिर्काउनु; लात्ती लाउनु । २. हार खुवाउनु; उठ्न नदिई निहुराउनु ।
लत्याकलुतुक— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लतक् > लत्याक्+अ (बि॰)] १. पग्लने गरी गलेर वा पाकेर । २. थकाइ, बोझ, हार आदिले शरीरको फुर्ती वा तुजुक स्वात्तै हराउने गरी ।
लत्याहा— वि॰ तीनवटी छोरीछोरी पाइसकेपछि जन्मेको छोरो; तेल्याहा ।
लत्र–नु— अ॰ क्रि॰ [लत्रक्क+नु] १. आधार नपाई लहरोझैँ पसारिनु; झुन्डिनु; निहुरनु; झुक्नु; नुहुनु । २. शरणमा पर्नु; पस्रनु । ३. खस्नु; गिर्नु । ४. घमन्ड छाडेर नम्र हुनु । ५. लाचार वा विवश हुनु ।
लत्रक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लत्रक्+क] १. निहुरने वा झुक्ने गरी । २. झुन्डिने चालले; लुत्रुक्क । ३. अभिमान, शक्ति आदि टुटेर । ४. पस्रेर शरणमा पर्ने चालसँग ।
लत्राइ— ना॰ [रू लत्र (+आइ॰] १. लत्रने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ लत्राउ+आइ] २. लत्राउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ]
लत्राइनु— क॰ क्रि॰ निहुराइनु । लत्राउनु— स॰ क्रि॰ १. लाचार गराउनु; विवश पार्नु । २. झुकाउनु; निहुराउनु । ३. झुन्डिएको वस्तुले जमिन छुवाउनु; लतार्नु ।
लत्रि–नु— अ॰ क्रि॰ [लत्र+इ+नु] १. लत्रनु । २. झुक्ने काम हुनु । श्र लयभयाइ— ना॰ लत्रिने वा लयभयाउने क्रियाप्रक्रिया । लयभयाउनु— स॰ क्रि॰ लत्राउनु । लयभयाहट— ना॰ लत्रिने भाव, अवस्था वा क्रियाप्रक्रिया; लयभयाइ ।
लयभयाँस्स— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लयभयाँस्+स] थाकेर वा ओइलाएर लत्रिने गरी ।
लयभयाङ्ब— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लयभयाङ्+ब] हे॰ लयभयान्न ।
लयभयान्न— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लयभयान्+न] ज्यादै थकित भएर; शरीर चलाउन नहुने किसिमले गलेर ।
लथरो— वि॰ [लाथ्रो] १. मोटोघाटो भएर पनि तागत नभएको (मान्छे) । २. भिजेर गह्रौँ भएको (वस्तु॰ ।
लथालिङ्ग— क्रि॰ वि॰ बेथितिसँग मालमत्ता फिँजिएर; भताभुङ्ग; अस्तव्यस्त; अलपत्र; आफलताफल ।
लदबद— क्रि॰ वि॰ [रू लतपते लेदो वा गिलो हुने गरी; दबदब; थलथल । > लदबदे— वि॰ लदबदो । लदबदो— वि॰ दबदबाउँदो; लदबदे; दबदबे ।
लदरो— ना॰ [रू लेदो] लेदो ।
लदाइ— ना॰ [रू लाद् (+आइ॰] १. लाद्ने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ लदाउ+आइ] २. लदाउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ]
लदाइनु— क॰ क्रि॰ लाद्न लाइनु; गह्रौँ भारी बोकाइनु । लदाउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ १. खूबसित काममा जोत्नु । २. तालिममा बेसरी घोट्नु । ३. गह्रौँ भारी बोकाउनु ।
लदाबदी— क्रि॰ वि॰ [लदबदे १. प्रशस्त मात्रामा; धेरै; बहुत; खूब । वि॰ २. छेलोखेलो; आफलताफल; प्रशस्त ।
लदिनु— अ॰ क्रि॰ [लाद्+इ+नु] १. काममा खूब जोतिनु । २. तालिममा ज्यादै रगडिनु । ३. धसिनु । ४. गथ्हौँ भारी बोकिनु । ५. अर्काको भार हुनु ।
लदुरो— वि॰ [लाद्रो+उरो] खन्चुवा; धेरै खाने; खन्चुरो ।
लद्दी— वि॰ [प्रा॰] भिजेर गिलो भएको; लदरो भएको; लेदो ।
लद्दू— वि॰ [लाद्+ऊ] १. कुनै काम पनि गर्न नसक्ने; बेकम्मा; लट्ठक । २. छिटोछरितो नभएको; लोसे; जुम्सो । ना॰ ३. भरिया; कुल्ली ।
लन्ठ— वि॰ [सं॰ लटे मूर्ख; लट्ठक । > लन्ठक— वि॰ लट्ठक ।
लन्ठन— ना॰ [सं॰ लण्डे १. पुरुषको जननेन्द्रिय; लिङ्ग, शिश्न । २. काम नलाग्ने व्यक्ति ।
लन्ठा— ना॰ कामकाजको झोज; टन्टा; झमेला; अलमल ।
लन्ठाधिराज— वि॰ [लन्ठ+अधिराज] अतिमूर्ख; महालन्ठ ।
लन्ठि–नु— अ॰ क्रि॰ [सं॰ लुण्ठ+नु] १. उद्योगव्यवसायमा नलागी त्यसै थन्किरहनु; निरुद्योगी हुनु । २. कामकुरा केही नगरी यताउति हल्लिरहनु । ३. अलपत्र हुनु ।
लन्ठू— वि॰ [सं॰ लुण्ठे लट्ठू; लट्ठक ।
लन्ठ्याइ— ना॰ [रू लन्ठि (+याइ॰] १. लन्ठिने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [लन्ठ्याउ+आइ] २. लन्ठ्याउने क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लन्ठ्याइनु— क॰ क्रि॰ लन्ठिने पारिनु । लन्ठ्याउनु— प्रे॰ क्रि॰ लन्ठिने पार्नु ।
लन्ठ्याब— ना॰ [सं॰ लुण्ठ्] १. लन्ठिने काम वा चाल । वि॰ २. काम नलाग्ने । ~ मन्ठ्याब— क्रि॰ वि॰ लन्ठ्याबलुन्ठुब । —
लन्ठ्याब— क्रि॰ वि॰ कतै नहेरी वा हल्लँदै एकोहोरो हिँडिरहेर । ~ लुन्ठुब— क्रि॰ वि॰ १. यताउति लन्ठिने गरी । २. जसोतसो गरेर काम पटाउने चालले; लन्ठ्याबमन्ठ्याब ।
लन्डन— ना॰ [अङ्॰] इङ्गल्यान्डको राजधानी ।
लन्डि–नु— अ॰ क्रि॰ [सं॰ लण्ड+इ+नु] १. लडीबडी गर्नु; गुड्नु । २. परीक्षामा प्रायशः असफल हुनु; गुल्टिनु । ३. निरुद्योगी हुनु; लन्ठिनु । ४. अलपत्र हुनु । > लन्ड्याइ— ना॰ लन्डिने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लन्ड्याइनु— क॰क्रि॰लन्ड्याउने काम गरिनु ।
लन्ड्याउनु— प्रे॰ क्रि॰ लन्डिने तुल्याउनु; अलपत्र पार्नुग् आफल्नु ।
लपक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लपक्+क] १. लेसाइलो वस्तु टाँसिने गरी । २. गिलो खानेकुरा चाट्ने चालले; ल्याप्प । ३. लतक्क ।
लपटो— ना॰ [रू लपेटो] १. लपेट्ने वा बेर्ने काम; लपेटो । २. रबरको बेरुवा नली । ३. बेर्ने वस्तु । ४. लबटा ।
लपनछपन— ना॰ [रू लुकाउ+छिपाउ] १. लुकाउने र छिपाउने काम; ढाकछोप । २. ढाँट्ने र छकाउने काम; छलछाम; ढाँटढुट ।
लपलप— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लप्+अ (बि॰)] खोले आदि पातलो खाने कुरो चाटेर खाने गरी; लुपुलुपु । > लपलपाउनु— स॰ क्रि॰ १. खाने चाहनाले जिब्रो बाहिर निकाल्नु; साह्रै चाट्न थाल्नु लपलप गर्नु । २. खानेकुरामा साह्रै लोभिनु । लपलपे— वि॰ जिब्रो लपलप गर्ने; खानामा लोभिने; लोभी ।
लपेट्–नु— स॰ क्रि॰ [सं॰ लिप्+नु] १. गुटुमुटु पार्नु; बेर्नु । २. फेरो मार्नु । ३. दुई हातले बेर्नु; अँगालो हाल्नु । > लपेटाइ— ना॰ लपेट्ने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लपेटाइनु— क॰ क्रि॰ लपेट्न लाइनु । लपेटाउनु— प्रे॰ क्रि॰ लपेट्न लाउनु । लपेटिनु— क॰ क्रि॰ बेरिनु; अँगालो मारिनु । लपेटुवा— वि॰ १. लपेटिएको; बेरिएको । ना॰ २. फर्सीको जस्तो पात हुने, काँडादार साना फल फल्ने एक बोट वा त्यसैको फल; झिम्झिरीटा ।
लपेटो१— ना॰ [लपेट्+ओ] १. लपेट्ने वा बेर्ने काम; लपटो । २. लपेट्ने वस्तु । ३. रबरको बेरुवा नली ।
लपेटो२— ना॰ [सं॰ लपेटो कसैलाई हत्केलाले दिएको थप्पड; लबटो ।
लपेस— ना॰ [नेवा॰ लप्ते] १. गाँसेर बिट नउठाइएको पातको टपरी । २. लाफो; पत्तल ।
लप्काइ— ना॰ [रू लप्काउ (+आइ॰] लप्काउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लप्काइनु— क॰ क्रि॰ लप्काउने काम गरिनु; चाटिनु ।
लप्काउनु— स॰ क्रि॰ [लप्को+आउ+नु] १. चाटेर खानु । २. धेरै खानु । ३. ठगी गर्नु; ठगेर खानु वा तान्नु ।
लप्किनु— क॰ क्रि॰ [लप्को+इ+नु] चाटिनु; धेरै खाइनु; ठगिनु; लप्काइनु ।
लप्को— ना॰ आगाको ज्वाला; लपट; मुस्लो; राँको ।
लप्टन— ना॰ [अङ्॰ लेिफ्टनेन्टे १. जङ्गी सेवातर्फ कप्तानदेखि मुनिको एक सैनिक पद; उपसेनानी । २. अघिको अमिनी अदालतमा रहने हाकिम । > लप्टनी— ना॰ लप्टनको पद वा काम ।
लप्प— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लप्+प] लपक्क ।
लप्पनछप्पन— ना॰ हे॰ लपनछपन ।
लप्रक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लप्रक्+क] लर्कने गरी; लर्काएर ।
लप्सी— ना॰ [भो॰ ब॰] बकैनाका जस्ता पात हुने लस्सादार अमिलो गुदी भएको फल फल्ने एक वृक्ष वा त्यसैको फल; श्लेष्मान्तक; लौसी ।
लफङ्गो— वि॰ [फा॰ लपङ्गे १. कुनै काम–कुरो नहेरी त्यसै लन्ठिएर हिँड्ने; कामकाजको रेखदेख नगर्ने; बेकम्मा । २. खराब आचरण भएको; बदमास ।
लफन्दर— वि॰ [रू लफन्धरे १. धेरै बोल्ने; बतौरे । > लफन्दरे— वि॰ लफन्दरो । लफन्दरो— वि॰ १. बेकम्मा; रद्दी । २. लफङ्गो ।
लफन्धर— वि॰ [सं॰ लपन+धर] १. धेरै बोल्ने; फतौरो । २. स्वास्नी मरेको; राँडो । > लफन्धरी— वि॰ १. धेरै बोल्ने (स्त्री॰; फतौरी । २. पोइ मरेकी; राँडी ।
लफरलफर— क्रि॰वि॰ [रू लफलफे लफलफाउने खालका लुगा हल्लाएर ।
लफलफ— क्रि॰ वि॰ [सं॰ लिप्ते १. पानी आदिले भिजेका लुगा लाउँदा शरीरमा बराबर टाँसिने गरी; लफ्य्राक–लफ्य्राक । वि॰ २. भिजेको; रुझेको । > लफलफाइ— ना॰ लफलफाउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लफलफाइनु— अ॰ क्रि॰ लफलफ होइनु ।
लफलफाउँदो— वि॰ लफलफ गर्दो; भिजेर तर भएको ।
लफलफाउनु— अ॰ क्रि॰ १. लुगा भिजी शरीरमा च्याप्प–च्याप्प टाँसिनु । २. पानीले बेसरी रुझ्नु; निथ्रुक्क हुनु ।
लफुङ्गो— वि॰ हे॰ लफङ्गो ।
लफ्रक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लफ्रक्+क] भिजेको वा लामो भएको लुगा हल्लने वा भुईँमा घस्रने चालसित; लफलफ ।
लफ्य्राकलफ्य्राक— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लफ्य्राक्+अ (बि॰)] १. भिजेको लुगा शरीरमा च्याप्प टाँसिने गरी; लफलफ । २. लफङ्गो भएर हिँड्ने चालसित; विनाकामले हल्लिएर ।
लफ्य्राक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लफ्य्राक्+क] धेरै पाँजिएर लफ्रक्क हुने गरी ।
लबज— ना॰ [अ॰ लब्जे १. शब्द; पद । २. वचन; बोली । ३. भन्ने तरिका; भनाइ । ४. अभिप्राय ।
लबटो— ना॰ [रू लपेटो] १. हर्थुङ्गोदेखि जोरेका औँलाका टुप्पासम्मको आकार; हत्केलो; लपेटो । २. त्यस्तो आकारले गरेको प्रहार; थप्पड ।
लबट्याइ— ना॰ [रू लबट्याउ (+आइ॰] लबट्याउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लबट्याइनु— क॰ क्रि॰ लबटाले हानिनु ।
लबट्याउनु— स॰ क्रि॰ [लबटो+याउ+नु] १. लबटाले हान्नु; थप्प्याउनु । २. गाँस हाल्दै धमाधम खानु; गप्फ्याउनु ।
लबर— वि॰ [सं॰ लपने १. झूटो कुरा गर्ने; ढँटुवा; फटाहा । २. धेरै बोल्ने; गफडी; गफी । — चट्टा— वि॰ १. फटाइँ गरेर ठग्दै हिँड्ने । २. मुखले जगतै मार्ने । ~ पाँडे— वि॰ १. नाटकमा हास्यरसको अभिनय गर्ने (पात्र॰; विदूषक । २. ठट्यौलो; हँस्सीमजाक गर्ने । ३. जतासुकै पनि कुरो ठिक्क पार्न जान्ने; लबारो । ~ ल्वाँठ— वि॰ लण्ठ; बेकम्मा । > लबरी— ना॰ लबरको काम वा स्वभाव । ~ स्वाँठ— वि॰ मूर्ख; गोबरगणेश; लद्दू ।
लबरो— वि॰ हे॰ लबर ।
लबर्चट्टा— वि॰ [लबर+चोट्टो १. ढँटुवा; लबर्चट्टू; ढाँट । २. धूर्त; चोट्टा; ठग । ३. लफुङ्गो । > लबर्चट्टु— वि॰ लबर्चट्टो ।
लबस्तरी— ना॰ [लबस्तरो+ई] १. 'लबस्तरो'को स्त्रीरूप; नकच्चरी; फलफले । २. नहरनी वा छुरा उध्याउने छाला ।
लबस्तरो— वि॰ [सं॰ रभस्तरे १. लाज नभएको; नकचरो; निर्लज्ज; थेत्तरो । २. कामकुरामा बाधा पार्ने । ना॰ ३. नहरनी वा छुरा उध्याउने छाला । > लबस्तथ्याइँ— ना॰ लबस्तराको भाव वा चाल ।
लबार— वि॰ [रू लबरे हे॰ लबर । ~ चोट्टा— वि॰ लबरचोट्टा । ~
पाँडे— वि॰ लबरपाँडे । > लबारो— वि॰ हे॰ लबार ।
लबालब— वि॰ [फा॰] मुखसम्म हुने गरी भरिएको; टनाटन; भरिपूर्ण ।
लबिधरे— वि॰ [सं॰ लम्बोदरे मोटो र अग्लो कदको; ठूलो काँटको; लर्दू; धिरी ।
लबेद— ना॰ [सं॰ वेदे रूढिपरम्परा; पुरानो रीतिरिवाज; लोकाचार ।
लबेदा— ना॰ [फा॰ लबादे मयलपोस; दौरा ।
लब्ध— वि॰ [सं॰] १. हासिल गरिएको; प्राप्त । २. गणितमा भाग आदि गर्दा प्राप्त भएको (उत्तर; लब्धि; भागफल) । ३. बोध भएको । ४. कमाएको; अर्जित । — काम— वि॰ अभीष्ट काम पूरा भएको; इच्छित पदार्थ प्राप्त भएको । — कीर्ति— वि॰ प्रसिद्ध; विख्यात; नामुद; विश्रुत । ~ प्रतिष्ठ— वि॰ प्रतिष्ठित; लब्धकीर्ति ।
लब्धाङ्क— ना॰ [सं॰] परीक्षा आदिमा प्राप्त भएको अङ्क; प्राप्ताÍ । ~ पत्र— ना॰ लब्धाङ्क दिइएको पत्र (मार्कसिट॰ ।
लब्धि— ना॰ [सं॰] १. प्राप्ति; अभिग्रहण । २. लाभ; फाइदा । ३. गणितमा भागफल ।
लभनावली— ना॰ [सं॰] साधारण हरियो पात हुने करबीरका जातको एक वनस्पति ।
लभानी— ना॰ एक दुई फिट लामा पात हुने, झुप्पामा राता फूल फुल्ने र लप्सीका जस्ता फल फल्ने, सिउँडीका जातको बोटविशेष ।
लभ्य— वि॰ [सं॰] १. पाउन योग्य; प्राप्त गर्न लायक । २. उपयुक्त; उचित । ३. सुबोध ।
लमकझमक— क्रि॰ वि॰ [लमक्क+झमक्क] झम्टन खोज्ने गरी; आक्रमण गर्ने चालसित; लम्कीझम्की ।
लमकलमक— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लमक्+अ (बि॰)] लामो फड्का मारेर लगातार हिँड्ने गरी; लम्कने चालले; लमक्क ।
लमक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लमक्+क] लामो फड्का हालेर हिँडेझैँ गरी; लम्कने चालले ।
लमजुब— ना॰ [भो॰ ब॰] नेपाल अधिराज्यको गण्डकी अञ्चलअन्तर्गत पर्ने एक जिल्ला ।
लमतन्न— क्रि॰ वि॰ [लामो+तन्न] १. सुत्दा हातगोडा फिँजाएर; पसारिएर; लम्पसार; चित । वि॰ २. लामो हुने गरी तानिएको ।
लमलम— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लम्+अ (बि॰)] हे॰ लमकलमक ।
लमलस्ट— वि॰हे॰ लमिलस्ट ।
लमाइ— ना॰ [लामो+आइ] लामोपट्टिको एक रैखिक नाप; लम्बाइ ।
लमि–नु— अ॰ क्रि॰ [लामो+इ+नु] लामो हुनु; लम्बिनु ।
लमिनी१— ना॰ [लामा+इनी] लामा जातकी स्त्री; लमेनी ।
लमिनी२— ना॰ [लमी+नी] लमीको काम गर्ने स्त्री ।
लमिलस्ट— वि॰ वाक्क लाग्ने किसिमको; पट्यारलाग्दो (गफ, कुरा इ॰) ।
लमी— ना॰ [नेवा॰] विवाहमा वरवधू दुवै पक्षमा कुराकानी मिलाउने व्यक्ति; लाँपू ।
लमेनी— ना॰ [लामा+एनी] लामा–जातिकी स्त्री; लमिनी ।
लम्क–नु— अ॰ क्रि॰ [लम्को+नु] लामो फड्का हालेर छिटो हिँड्नु; लमकलमक हिँड्नु; लस्कनु; दौडनु ।
लम्कन्ना/लम्कन्ने— वि॰ [लामो+कान+आ/ऐ १. लामो कान भएको । ना॰ २. दन्त्यकथामा वर्णित लामा कान हुने दैत्य ।
लम्काँक्री— ना॰ [लामो+काँक्रो+ई] ककडी ।
लम्काइ— ना॰ [रू लम्क (+आइ॰] १. लम्कने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [लम्काउ+आइ] २. लम्काउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लम्काइनु— क॰ क्रि॰ लम्कन लाइनु । लम्काउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ १. हिँड्दा हातगोडा आदि छिटोछिटो चलाउनु; छिटो हिँड्न लाउनु । २. हातगोडा आदि तान्नु वा तन्काउनु ।
लम्किनु— अ॰ क्रि॰ १. लम्कनु । २. लामालामा पाइला गरी हिँड्नु ।
लम्कीझम्की— ना॰ [रू लमकझमके कसैलाई झम्टने उद्देश्यले लम्कने काम; हमला गर्ने तालसुर; लमकझमक ।
लम्को— ना॰ [लम्क+ओ] १. लामो कदम; लामो फड्को । २. बाटाको केही लामो र सोझो अंश; लर्कन ।
लम्कोसे— वि॰ [लामो+कोस+ए] आँखाको कोस लामो भएको ।
लम्चाइलो— वि॰ [लाम्चो+आइलो] लाम्चो परेको; लाम्चिलो ।
लम्चि–नु— अ॰ क्रि॰ [लाम्चो+इ+नु] लाम्चो हुनु; लम्मिनु; तन्कनु । श्र लम्च्याइ— ना॰ लम्चिने वा लम्च्याउने क्रिया–प्रक्रिया ।
लम्च्याइनु— क॰ क्रि॰ लाम्चो पारिनु; केही लम्ब्याइनु ।
लम्च्याइलो— वि॰ लाम्चो परेको; लाम्चो आकारको । लम्च्याउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ लाम्चो पार्नु; केही लम्ब्याउनु; तन्काउनु ।
लम्छट— वि॰ [हि॰ लम+छड] १. हार मिलेको; पङ्क्तिबद्ध; लाम वा ताँती मिलाइएको । २. हलक्क बढेको ।
लम्तन्न— क्रि॰ वि॰ हे॰ लमतन्न । > लम्तन्ने— वि॰ १. लम्बेतान; लामो । २. अग्लो; लबिधरे ।
लम्पट१— ना॰ [लम्ब+पट्ट] १. सानो खालको पातलो डस्ना । २. कार्पेट आदिमा बिछ्याइने वा परदेशको यात्राका समयमा प्रयोग गरिने करङ्गे डस्ना ।
लम्पट२— वि॰ [सं॰] १. कामवासनाले आसक्त; विलासी; कामुक । ना॰ २. कामुक पुरुष । — ता— ना॰ लम्पट हुनाको भाव वा स्थिति ।
लम्पसार— वि॰ [लामो+पसार] १. हातगोडा पसारेर सुतेको; भुईँमा फैलेर पल्टेको । क्रि॰ वि॰ २. लमतन्न ।
लम्फा— ना॰ [अङ्॰ ल्याम्पे मटीतेल राखी बत्ती बाल्ने एक प्रकारको लालटिनजस्तो साधन; यारलम्फा ।
लम्फू— वि॰ [लफङ्गरे] १. काम गर्न नजान्ने वा काम नपाएको; लफङ्गो; बेकारी । २. लट्ठक; मूर्ख; लखनटट्टू ।
लम्ब— ना॰ [सं॰] १. कुनै एक सरल रेखामा समकोण बन्ने गरी खिचिएको अर्को सरल रेखा । वि॰ २. लामो; विस्तीर्ण; दीर्घ; विशाल । ३. सीधा उठेको; ठाडो । — कर्ण— वि॰ १. लम्कन्ना । ना॰ २. बाख्रो । ३. हात्ती । ४. राक्षस; पिशाच । ५. प्रताप मल्लका समयमा आएका एक दाक्षिणात्य तान्त्रिक ब्राह्मण ।
लम्बर— ना॰ [अङ्॰ नम्बरे १. नम्बर; सङ्ख्या । २. अङ्क ।
लम्बरी— वि॰ [लम्बर+ई] १. लम्बर भएको; नम्बरी । २. असल; उम्दा (सुन॰ । ना॰ ३. सय रुपियाँ वा त्यसभन्दा माथिको नोट । ४. सरकारबारा विशिष्ट विबान्लाई दिइने मान वा मर्यादा । ~
जग्गा— ना॰ जोतवालाकै नाउँमा भएको जग्गा ।
लम्बा— वि॰ [सं॰ लम्बे १. लामो; लम्ब । ना॰ २. सर्प; लाम्कीरो ।
लम्बाइ— ना॰ [लम्ब+आइ] लमाइ । ~ चौडाइ— ना॰ १. लामो र चौडाको नापो; गज र लमाइको नाप । २. विस्तार; फैलावट । — को एकाइ— ना॰ रैखिक नापको सबभन्दा सानो परिमाण । लम्बा चौडा— वि॰ [लम्बा+चौडो १. लामो र फराकिलो । २. विस्तारमा फैलाइएको; विवरणयुक्त; लम्बेचौडे (गफ, लेख आदि) । ३. ज्यादा लामो; लमलस्ट ।
लम्बि–नु— अ॰ क्रि॰ [लम्ब+इ+नु] हे॰ लम्मिनु ।
लम्बिका— ना॰ [सं॰] रुद्रघण्टी; किलकिले; उपजिह्वा ।
लम्बित— वि॰ [सं॰] १. झुन्डिएको; लत्रेको; नुहेको; लट्किएको । २. स्थगित । ३. कसैको आडभरोसामा रहेको; अवलम्बित; आश्रित ।
लम्बुकोट— ना॰ [लम्ब+कोट] घुँडासम्म आउने न्यानो खालको कोट; टपकोट; ओभरकोट ।
लम्बे— वि॰ [लम्ब+ए] लामो; लम्बा; दीर्घ; विशाल । ~ चौडे— वि॰ लम्बाचौडा । — तान— वि॰ धेरै लामो; खूब लम्बा ।
लम्बोत्तर— वि॰ [सं॰] लाम्चो; लम्स्याइलो ।
लम्बोदर— ना॰ [सं॰] १. गणेश । वि॰ २. ठूलो भुँडी भएको; भुँडे ।
लम्ब्याइ— ना॰ [रू लम्बि (+याइ॰] १. लम्बिने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [लम्ब्याउ+आइ] २. लम्ब्याउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लम्ब्याइनु— क॰ क्रि॰ लामो गराइनु; लम्म्याइनु ।
लम्ब्याउनु— स॰ क्रि॰ पार्नु; लम्म्याउनु ।
लम्मि–नु— अ॰ क्रि॰ [लामो+इ+नु] १. लामो हुनु; लम्बिनु । २. तन्किनु; तानिनु । ३. ढिलो हुनु; विलम्ब हुनु; टाँगिनु । > लम्म्याइ— ना॰ लम्मिने वा लम्म्याउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लम्म्याइनु— क॰ क्रि॰ लामो पारिनु; तन्काइनु । लम्म्याउनु— स॰ क्रि॰ १. लामो पार्नु; टँगाउनु । २. ढिलो गर्नु; विलम्ब गर्नु ।
लम्य्राबलुम्रुब— ना॰ [अ॰ मू॰ लम्य्राङ्+अ (बि॰)] १. लुम्रो चाल; लोसो हिँडाइ । क्रि॰ वि॰ २. त्यस्तो चालले हिँडेर ।
लम्लस्ट— वि॰ [रू लमिलस्टे लामो र पट्यार लाग्ने खालको (कुरा॰; लमिलस्ट ।
लम्स्याइलो— वि॰ [लाम्चो+याइ+लो] १. लाम्चो छाँटको; लामो भएर पसारिएको (ठाउँ॰ । २. लामो र सलसलाउँदो (हात– गोडा आदि॰ ।
लय— ना॰ [सं॰] १. एक वस्तु अर्का वस्तुमा चिन्न र छुट्ट्याउन नसकिने किसिमले मिलेको अवस्था; मिलान; विलय । २. गहन एकाग्रता; मनको लीनता; तल्लीनता । ३. सृष्टिको अन्तमा हुने महानाश; विनाश; विघटन; प्रलय । ४. प्रच्छन्नता; अदृश्यता; अदर्शन । ५. सङ्गीतमा स्वरको आरोह र अवरोहको विशेष तीन क्रम (विलम्बित, मध्य र प्लुत) । ६. विश्रामस्थल; आवास; निवास । ७. आलिङ्गन । ८. आराम । (. कुनै काम जान्नका लागि चाहिने तन्मयता; लयो । — दार— वि॰ १. लय भएको; साङ्गीतिक । २. राम्रो; सुन्दर । ३. आनन्दप्रद ।
लयस१— ना॰ [अङ्॰ लेसे सुन्दरताका लागि पोसाकको किनारमा जडिने रेसम आदिको फित्ता; पट्ठा; गोटा; लैस ।
लयस२— वि॰ उत्तम वस्त्र, गहना आदिले सजिसजाउ भएको; झरिझुट्ट; लैस ।
लयालु/लयालो— वि॰ [सं॰ लय+आलु/आलो] १. झोल र चौटा नछुट्टिने गरी एकै ठाउँमा मिसिएको; गाढा पन्यालो । २. एकनास भएर मिलेको; लयदार ।
लयो— ना॰ [सं॰ लये १. कुनै काम सिक्न चाहिने एकाग्रता; तन्मयता । २. कुनै कामकुरो थाहा पाउन वा सिक्न तल्लीन भएर लाग्ने काम । ३. काम गर्ने फुर्ती; जाँगर ।
लरक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लरक्+क] १. लर्कने वा लट्कने गरी । २. थालेको कामकुरो सफल नहुँदा उत्साह मर्ने चालसित ।
लरखर— क्रि॰वि॰ [रू लरलरे विनाकाम यताउति लरखरिने गरी; लर्खरिने चालले । > लरखराइ— ना॰ लरखराउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लरखराइनु— अ॰ क्रि॰ लरखर गरिनु । लरखराउनु— अ॰ क्रि॰ विनाकाम यताउति हिँड्नु; लरखरिनु । लरखराहट— ना॰ लरखराउने स्थिति, क्रिया वा प्रक्रिया । लरखरिनु— अ॰ क्रि॰ लरखराउनु । लरखथ्याइ— ना॰ लरखरिने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लरखथ्याइनु— क॰ क्रि॰ लरखरिने पारिनु । लरखथ्याउनु— प्रे॰ क्रि॰ बहकाउनु; अलमल्याउनु । लरखथ्याहट— ना॰ लरखरिने भाव, स्थिति वा क्रियाप्रक्रिया; लरखथ्याइ ।
लरझर— ना॰ [सं॰ लल् (बि॰)] कसैकहाँ आउजाउ गर्ने वा अन्य प्रकारले सम्बन्ध स्थापना गर्ने क्रम वा काम ।
लरबर— क्रि॰ वि॰ [लरखरे १. विनाकाम हल्लने गरी; लरखर । २. डर, लाज, सङ्कोच, दुर्बलता, धक, मात आदिका कारणले मुखबाट लरबराएर शब्द निस्कने गरी; लडबड । ३. रोग, कमजोरी आदिका कारणले शरीर शिथिल भई राम्ररी टेक्न नसक्ने भएर । > लरबराइ— ना॰ लरबराउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लरबराइनु— अ॰ क्रि॰ लरखराइनु; बोली लडबडाइनु ।
लरबराउनु— अ॰ क्रि॰ १. विनाकाम यताउति हिँडडुल गर्नु; लरखराउनु । २. बोली लटपटिनु; लडबडाउनु । ३. कमजोरी आदिले गोडा काम्नु । लरबरिनु— अ॰ क्रि॰ लथ्याबबथ्याब गर्नु; लटपटिनु; लरबराउनु । लरबरे— वि॰ लरबर गर्ने स्वभावको ।
लरबथ्याइ— ना॰ लरबरिने तथा लरबथ्याउने क्रियाप्रक्रिया ।
लरबथ्याइनु— क॰ क्रि॰ अलमल्याइनु । लरबथ्याउनु— स॰ क्रि॰ १. अर्काको काम बिगार्ने नियत लिएर गोलमाल गर्नु; अलमल्याउनु; लथ्याबबथ्याब गर्नु । २. मुछ्नु; लटपट्याउनु । ३. रोग वा कमजोरीले गोडा धरमर पार्नु । लरबथ्याहट— ना॰ लरबरिने काम, किसिम वा अवस्था ।
लरलगानी— ना॰ [(बि॰) लगानी] ब्याजमा रुपियाँ लगाउने वा सापटी दिने काम ।
लरलर— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लर्+अ (बि॰)] एकोहोरिएर हिँड्ने गरी; लुरुलुरु; लुइँलुइँ ।
लरिक— वि॰ १. फस्टाएको; सलक्क बढेको । २. सप्लाएको; लायकको (प्राणी॰ ।
लरियो— ना॰ [रू लरी] धागो, डोरी आदिको सानो अर्को गुच्छो; लट्टी; लरी ।
लरी१— ना॰ [अङ्॰] मालमत्ता ओसार्ने, पछाडि छत खुला भएको ठूलो मोटर; मालवाहक मोटर; लहरी ।
लरी२— [सं॰ लतिको १. धागो, पोते आदिको सानो लट्ठी; लरियो । २. धागो, पोते आदि बेरेको लाम्चो किसिमको गुच्छो ।
लर्क–नु— अ॰ क्रि॰ [लट्क+नु] १. लट्कनु; झोलिनु; झुन्डिनु । २. लटकलटक हल्लनु । ३. असफल भई फर्कनु; निराश भएर फिर्नु । ४. सर्कनु । > लर्कन— ना॰ १. लर्कने वस्तु; झोल्लिने चीज (झल्लर, झुम्का आदि) । २. धान गोड्दा नलले नपाछोस् भनी निगाला वा नर्कटका ढुङ्ग्रा उनी जालीजस्तो बनाइएको, ज्यामीले नाडीमा लगाउने उपकरण । ३. एक बिसाउनीदेखि अर्को बिसाउनीसम्मको हिँडाइ; वेग । ४. नेटो वा मोड नआउँदासम्मको सोझो बाटो । लर्काइ— ना॰ लर्कने वा लर्काउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लर्काइनु— क॰ क्रि॰ लट्काइनु ।
लर्काउनु— स॰ क्रि॰/प्रे॰ क्रि॰ १. लट्काउनु; झुन्ड्याउनु । २. हिस्स्याएर फर्काउनु ।
लर्को१— ना॰ [रू लरी] पोते, धागो आदिको लरी ।
लर्को२— ना॰ [फा॰ लङ्करे मानिस आदि हिँडेको लामो ताँती; लस्कर; पङ्क्ति; लाम । ~ सर्को— ना॰ छोइदिल्लगी; छेडखान ।
लर्क्याइ— ना॰ [लर्कि+याइ] लर्किने क्रिया वा प्रक्रिया ।
लर्खर— क्रि॰ वि॰ लरखर । > लर्खराइ— ना॰ लरखराइ । लर्खराइनु— क॰ क्रि॰ लरखराइनु । लर्खराउनु— अ॰ क्रि॰ लर्खराउनु ।
लर्खराहट— ना॰ लरखराहट । लर्खरिनु— अ॰ क्रि॰ लरखरिनु ।
लर्खथ्याइ— ना॰ लरखथ्याइ । लर्खथ्याइनु— क॰ क्रि॰ लरखथ्याइनु ।
लर्खथ्याउनु— प्रे॰ क्रि॰ लरखथ्याउनु । लर्खथ्याहट— ना॰ लरखथ्याहट ।
लर्तरो— वि॰ [सं॰ लल्+तर्+ओ] १. मामुली; साधारण; सामान्य । २. चानचुने; भारेभुरे ।
लर्दु— वि॰ [सं॰ लम्बोदरे अग्लो कदको; लबिधरे; धिरी ।
लर्बर— क्रि॰ वि॰ लरबर । > लर्बराइ— ना॰ लरबराइ । लर्बराइनु— अ॰ क्रि॰ लरबराइनु । लर्बराउनु— अ॰ क्रि॰ लरबराउनु ।
लर्बराहट— ना॰ लरबराहट । लर्बरिनु— अ॰ क्रि॰ लरबरिनु ।
लर्बथ्याइ— ना॰ लरबथ्याइ । लर्बथ्याइनु— क॰ क्रि॰ लरबथ्याइनु ।
लर्बथ्याउनु— स॰ क्रि॰ लरबथ्याउनु ।
लथ्याकलुरुक— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लथ्याक्+अ (बि॰)] १. ओइलाउने वा खुम्चने गरी । २. वश पार्ने चालसित ।
लथ्याबतथ्याब/लथ्याबबथ्याब/लथ्याबमथ्याब/लथ्याबलुरुब— क्रि॰ वि॰ [लथ्याङ्+अ (बि॰)] १. जसोतसो गरी काममा सुस्ती ल्याउने चालसित; अल्याबमल्याब । २. रोग वा कमजोरीका कारणले सुस्तरी काम गर्ने वा हिँड्ने गरी । ३. लापरबाही वा उपेक्षापूर्वक कामकुरो गर्ने गरेर ।
लल— निपा॰ १. अरूको कुरा स्वीकार वा मन्जुर गर्दा भनिने शब्द । २. प्रेरणा, प्रोत्साहन वा उत्तेजना दिनका निम्ति प्रयोग गरिने शब्द; लौलौ । वि॰ बो॰ ३. कुनै खतरा, बिगार वा आपत् आइपर्दा आत्तिएर बोलिने शब्द ।
ललकार्–नु— स॰ क्रि॰ [ललकार+नु] लडाइँ, झगडा आदिका निम्ति आह्वान गर्नु; युद्धका लागि हाँक दिनु; ललकार गर्नु ।
ललकार— ना॰ [प्रा॰ लल्लक्के १. लडाइँ, झगडा आदिका निम्ति गरिने आह्वान; हाँक; चुनौती । २. हप्काइ; दप्की ।
ललकाराइ— ना॰ [रू ललकार् (+आइ॰] लडाइँ आदिमा हाँक वा चुनौती दिने काम; ललकार्ने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ]
ललकारिनु— क॰ क्रि॰ हाँक दिइनु ।
ललचाइ— ना॰ [रू ललचाउ (+आइ॰] ललचाउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] ललचाइनु— क॰ क्रि॰/अ॰ क्रि॰ १. लोभ्याइनु । २. लोभिनु ।
ललचाउनु— स॰ क्रि॰ [लालच+आउ+नु] १. अरूको मनमा लालच जगाउनु; लोभ्याउनु । अ॰ क्रि॰ २. लालचमा पर्नु; लोभिनु ।
ललचि–नु— अ॰ क्रि॰ [लालच+इ+नु] लालचमा पर्नु; लोभिनु; लोभमा पर्नु; लुब्ध हुनु । > ललच्याइ— ना॰ ललचिने वा ललच्याउने क्रियाप्रक्रिया । ललच्याइनु— क॰ क्रि॰ ललचाइनु ।
ललच्याउनु— स॰ क्रि॰ ललचाउनु । ललच्याहट— ना॰ ललचिने भाव, स्थिति वा क्रियाप्रक्रिया; ललच्याइ ।
ललन— ना॰ [सं॰] १. खेलबाड; क्रीडा; आमोदप्रमोद । २. जिब्रो बाहिर निकाल्दै ल्यापल्याप गर्ने काम । ३. केटाकेटी; भुराभुरी ।
ललना— ना॰ [सं॰] १. कामिनी । २. सुन्दरी स्त्री । ३. जिब्रो । ४. बिलौना; ललौरी । > ललनिका— ना॰ ललना; स्त्री ।
ललनी/ललहनी— ना॰ हे॰ ललहरी ।
ललहरी— ना॰ आफ्ना दुःख, पीर आदि अरूसित पोख्ने काम; दुःखबेसाइ; बिलौना ।
ललाइ— [रू ललाउ (+आइ॰] मीठा कुराले फकाउने काम; ललाउने क्रिया वा प्रक्रिया । — फकाइ— ना॰ ललाउने र फकाउने काम । [ > ] ललाइनु— क॰ क्रि॰ ललाउने काम गरिनु; फकाइनु । ललाइनु–फकाइनु— क॰ क्रि॰ ललाइफकाइ गरिनु ।
ललाउ–नु— स॰ क्रि॰ [सं॰ ललन+आउ+नु] मीठा कुरा गरेर मनाउनु वा भुलाउनु; फकाउनु; फुल्याउनु । ~ फकाउनु— स॰ क्रि॰ मीठामीठा कुरामा भुलाएर आफूले भनेको मान्ने गराउनु; ललाइफकाइमा पार्नु ।
ललाट— ना॰ [सं॰] १. मस्तक; माथ; निधार । २. पुर्पुरो; चाँदो । ३. भाग्य; प्रारब्ध ।
ललाम— वि॰ [सं॰] १. राम्रो; मनोहर । २. प्रिय । ३. श्रेष्ठ; उत्तम । ना॰ ४. गहना; अलङ्कार; आभूषण । ५. रत्न । ६. झन्डा; पताका ।
ललित— वि॰ [सं॰] १. चित्त प्रसन्न पार्ने; मनपर्दो; प्यारो; प्रिय । २. सुन्दर; मनोहर; रमणीय । ३. कोमल; नरम; मृदु । ४. अभिलषित; अभीष्ट । ५. लावण्यमय । ना॰ ६. प्रस्तुत कार्य वा घटनालाई प्रत्यक्षरूपमा वर्णन नगरेर त्यस्तै अरू कुनै कार्य वा घटनाको उल्लेख गर्दा पर्ने एक काव्यालङ्कार । ~ कला— ना॰ मनका सूक्ष्म भाव सुकुमार तथा सौन्दर्यपूर्णरूपमा अभिव्यञ्जित हुने कला अर्थात् वास्तु, मूर्ति, सङ्गीत, चित्र आदि कला (फाइन आर्ट्स) । — पत्तन— ना॰ ललितपुर । — पुर— ना॰ १. काठमाडौँ उपत्यकाभित्रको एक जिल्ला । २. पाटन सहर । ~ विस्तार— ना॰ बुद्धको चरित्रको वर्णन गरिएको एक प्रसिद्ध बौद्ध ग्रन्थ ।
ललिते— वि॰ [ललित+ए] १. रूप र सीपको अभिनय गर्ने । २. मीठो कुरा गरेर प्रभाव पार्ने । ३. चिप्ला कुरा गरेर अरूलाई मोहित तुल्याउने; बेसारे । > ललित्याइँ— ना॰ ललिते छाँट वा चाल ।
ललौरा— ना॰ [सं॰ ललन+औरो व्यर्थको गन्थन वा गनगन; ललौरी ।
ललौरी— ना॰ [सं॰ ललन+औरी] १. ललना; ललौरा । २. ललौराको स्त्री रूप । ~ फकौरी— ना॰ ललौरी गाउँदै फकाउने काम । ~ बिलौरी— ना॰ ललौरी गाउँदै बिलौना गर्ने काम; गनगन र बिलौना ।
ललौरे— वि॰ [ललौरा+ए] ललौरा गाउने; व्यर्थको गन्थन गर्ने ।
लल्याकलुलुक— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लल्याक्+अ+लुलो] १. शारीरिक दुर्बलताका कारणले गलेर; क्लान्त हुने गरी । २. फितलो; लुलो वा लचिलो भएर जता लग्यो उतै हल्लने गरी; थामिन नसक्ने चालसित; लल्याबलुलुब ।
लल्याबलुलुब— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लल्याङ्+अ+लुलो] हे॰ लल्याकलुलुक ।
लव— ना॰ [सं॰] १. सानो भाग; खण्ड; टुक्रो । २. थोरै परिमाण; अल्पमात्रा । ३. समयको सूक्ष्म विभाग; छत्तीस निमेषको समय । ४. हानि; नोक्सानी । ५. क्रीडा । ६. ऊनी; पस्मिना । ७. रामका एक छोराको नाम ।
लवङ्ग— ना॰ [सं॰] ल्वाबको लहरो वा त्यसैको फूल; ल्वाब ।
लवण— ना॰ [सं॰] १. नुन । — असुर— ना॰ १.शत्रुघ्नबारा मारिएको, मधु राक्षसको एक छोरो । २. एक नरकको नाम । ~ समुद्र— ना॰ क्षारसमुद्र । > लवणाकर— ना॰ नुनको खानी; समुद्र; जलाशय । लवणोत्तम— ना॰ सिँधेनुन; यवक्षार ।
लवलेश— ना॰ [सं॰] ज्यादै थोरै परिमाण; स्वल्प मात्रा ।
लवसुम्लो— ना॰ [सं॰ लव+सुम्लो] बारीमा बार बार्न प्रयोग गरिने ठूलो घोचो वा लाठो; गजबार ।
लवाइ— ना॰ [लाउ+आइ] १. लाउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया; लाउने ढङ्ग । २. पहिरन ।
लसकन्डे— वि॰ [सं॰ लस+कन्डो] हलचल गर्न नचाहने; बसेको बस्यै गर्ने ।
लसकमसक/लसकलसक— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लसक्+अ (बि॰)] हात्ती आदि हिँडेझैँ गरी; लस्काइका चालमा ।
लसक्क— क्रि॰ वि॰ [अ॰ मू॰ लसक्+क] लस्कने चालसित ।
लसपस— [अङ्॰ लम्स+सं॰ स्पर्शे १. संसर्ग छातछूत; छुवाछूत । २. स्त्री र पुरुषका बीचको अनैतिक गुप्त सम्पर्क; व्यभिचार । श्र लसपसिनु— अ॰ क्रि॰ लसपस हुनु; संसर्ग हुनु; आसक्त हुनु; लहसिनु; रतिनु; फस्नु । लसपसे— वि॰ लसपस गर्ने । लसपस्याइ— ना॰ लसपसिने वा लसपस्याउने क्रियाप्रक्रिया । लसपस्याउनु— प्रे॰ क्रि॰ लसपसमा पार्नु । लसपस्याहट— ना॰ लसपसिने काम, किसिम वा स्थिति ।
लसुन— ना॰ [सं॰ लशुने सुगन्धराजका जस्ता लामालामा हरिया पात हुने र पोटीका रूपमा कन्द हुने, मसाला तथा औषधीका रूपमा प्रयोग हुने, प्याज वा छ्यापीका जातको बोट वा त्यसको कन्द; लशुन; लहसुन । > लसुने— वि॰ १. लसुन खाने । २. लसुनको जस्तो गन्ध आउने । ना॰ ३. रिट्ठाका जस्ता हरिया र चिल्ला पात हुने, रङ्गीबिरङ्गी फूल फुल्ने एक वृक्षविशेष ।
लस्क–नु— अ॰ क्रि॰ [सं॰ लस्+नु] हात्ती वा त्यस्तै कुनै मोटो प्राणी हिँड्नु; लम्कनु; हात्ती हिँडेझैँ गरी हिँड्नु ।
लस्कर— ना॰ [फा॰ लश्करे मानिस वा अन्य जीवको लामो ताँती; लर्को; लाम; पङ्क्ति ।
लस्करी— ना॰ [लस्कर+ई] आइमाईहरूले कानका डिलमा लगाउने मुन्द्री; लस्करीमुन्द्रा । ~ उखु— ना॰ एक जातको ठूलो र मोटो उखु । ~ मुन्द्रा/मुन्द्री— ना॰ नारीले कानका डिलमा लगाउने मुन्द्री; लसकरी ।
लस्काइ— ना॰ [रू लस्क (+आइ॰] लस्कने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लस्काइनु— क॰ क्रि॰ लस्कन लाइनु; लस्कने पारिनु ।
लस्काउनु— प्रे॰ क्रि॰ लस्कन लाउनु; लस्कने पार्नु । लस्किनु— अ॰ क्रि॰ लसकलसक हिँड्नु; लस्कनु ।
लस्को— ना॰ [लसक+ओ] १. लामो फड्को वा पाइलो; लस्काइ । २. हत्केलामा लिँदा एकपल्ट घस्न पुग्ने तेल वा सो तेलको घसाइ (जस्तो— एक लस्को तेल) । ३. पस्कँदाखेरि पन्यूमा एक पटकमा आएको थोरै ढिँडो ।
लस्क्याइ— ना॰ [रू लस्कि (+याइ॰] लस्किने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । [ > ] लस्क्याहट— ना॰ लस्कने काम, किसिम वा ढाँचा; लस्काइ ।
लस्टि–नु— स॰ क्रि॰ [लस्त+इ+नु] धेरै बिग्रनु ।
लस्त— वि॰ [सं॰ श्लथे १. रोग, थकाइ आदिका कारणले शिथिल भएको; थकित; लखतरान; क्लान्त । २. टाँसिएको; आलिङ्गित ।
लस्सा— ना॰ [प्रा॰ लसिओ गुँद, माड, खोटो आदिमा हुने टाँसिने तत्त्व; लेसाइलोपन; च्याटच्याट लाग्ने गुण । — दार— वि॰ लस्सा भएको; लेसाइलो । > लस्सालु— वि॰ लस्सादार ।
लस्सी— ना॰ दहीबाट तयार पारिएको एक प्रकारको स्वादिलो सर्बत वा पेय वस्तु ।
लहँगा— ना॰ [सं॰ लङ्क = कमर+अङ्गो १. आइमाईहरूले कमरमा इँजारले बाँधी फरियाको सट्टा लगाउने एक अधोवस्त्र । २. लोकनाचमा मारुनीले लगाउने एक प्रकारको लामो वस्त्र ।
लहटे— ना॰ [लाहा+टे] लाहासम्बन्धी काम गर्ने एक वर्ग वा जाति ।
लहड— ना॰ [सं॰ लहरि] १. तरङ्ग; तर्कना; विचार । २. इच्छा; आकाङ्क्षा । ३. आमोद; विलास । — बाजी— ना॰ लहड । श्र लहडी— वि॰ लहड गर्ने स्वभावको; तरङ्गी; मनमोजी; रसिक ।
लहनतहन— ना॰ [सं॰ लभन+प्रा॰ तन्हो १. पैसाको कारोबार; लेनदेन; लगानी; लहना । २. व्यवहार ।
लहना— ना॰ [सं॰ लग्ने १. वाणिज्यव्यवसाय, सापट आदिमा ब्याज, मुनाफा आउने गरी रुपियाँपैसा लगाउने काम; लगानी । २. लेनदेनको व्यवहार । ३. भाग्यभोग । ४. कौटुम्बिक सम्बन्ध ।
लहर— ना॰ [सं॰ लहरी] १. पानीमा हावा लाग्दा उठ्ने छाल; तरङ्ग; लहरी । २. ध्वनि, प्रकाश, विद्युत् आदिको तरङ्ग । ३. पङ्क्ति; कालम; ताँती । ४. जोस; उमङ्ग । ५. मोजमज्जा; लहड ।
लहरी१— ना॰ [अङ्॰ लरी] मालवाहक ठूलो गाडी; लरी ।
लहरी२— ना॰ [सं॰] लहर; प्रवाह । ~ साहित्य— ना॰ प्रेम, लडाइँ आदि रोचक रोमाञ्चक विषय वा घटनाविशेषको सवाईजस्तो लोकछन्दमा रचिएको गीत वा गीतिकाव्य ।
लहरे— वि॰ [लहरो+ए] १. लहर मिलेको; पङ्क्तिबद्ध । २. लहरा भएको; लहराका रूपको । ३. रूखका हाँगाबाट लहरोझैँ निस्की झुन्डिएको । ~ आँप— ना॰ लहरामा फल्ने टमाटरका आकारका एक जातको आँप । ~ खोकी— ना॰ विशेष गरेर बालकहरूलाई एकोहोरै किसिमले लाग्ने खोकी (हुपिब कफ) । ~ चित्र— ना॰ लहरै क्रम मिलाइएको फिल्मी चित्र । ~ च्याउ— ना॰ रूखमा उम्रने सेतो रङ्गको फूलजस्तो खान हुने लहरादार च्याउ । ~
जाई— ना॰ ओलियसी समूहको एकथरी सेतो फूल । ~ तिथि— ना॰ सोह्र श्राद्ध । ~ दही— ना॰ जमेको बाक्लो दही । — दार— वि॰ लहरा भएको । ~ दुबो— ना॰ केही साना पात, छोटा आँख्ला र लामो लहरा हुने दूबो विशेष । ~ धोती— ना॰ मलमल आदि सेतो कपडाको भुईँ हरियो रँगाई चौडाइको भागमा रूखको लहराजस्तो बाङ्गोबाङ्गो धर्सो पर्ने गरी लाम्चो बुट्टा पारिएको जनाना धोती । ~ पिपल— ना॰ हाँगाबाट लहरो निस्कने एक जातको पीपल । ~ बढाइँ— ना॰ लगातारको बढाइँ ।
लहरो— ना॰ [लहर+ओ] थाँक्रो, रूख आदिमा बेह्रिएर चढ्ने वा जमिनमा फैलने लामो बोट; बेलो; लता; झाल; बल्ली ।
लहलह— क्रि॰ वि॰ [लहर+लहर] १. हरिया अन्नका बोट, साग, घाँस आदि झ्याम्म भई सप्रने चालसित; हरियोभरिलो हुने गरी । वि॰ २. हरिलोभरिलो; लहलहाउँदो । > लहलहाइ— ना॰ लहलहाउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया । लहलहाइनु— अ॰ क्रि॰ लहलह होइनु । लहलहाउँदो— वि॰ लहलह भएको; हरिलोभरिलो ।
लहलहाउनु— अ॰ क्रि॰ लहलह हुनु; हरिलोभरिलो हुनु ।
लहस— ना॰ प्रसन्नता; खुसी; आनन्द । — तहस— ना॰ १. लसपस; छूतछात; संसर्ग । २. गुप्त काम–कुरो; खासखुस । > लहसाइ— ना॰ लहसाउने भाव, क्रिया वा प्रक्रिया; लहस्याइ । लहसाइनु— अ॰ क्रि॰ लहसिने होइनु । लहसाउनु— अ॰ क्रि॰ लहसिनु ।
लहसिनु— अ॰ क्रि॰ १. आसक्त हुनु; रत्तिनु; फस्नु । २. इच्छा हुनु; झुक्नु । लहस्याइ— ना॰ लहसिने वा लहस्याउने क्रियाप्रक्रिया । लहस्याइनु— क॰ क्रि॰ प्रेममा अल्झाइनु; आसक्त पारिनु । लहस्याउनु— स॰ क्रि॰ आसक्त पार्नु; रत्त्याउनु; झुकाउनु ।
लहसुन— ना॰हे॰ लसुन ।
लहस्याहट— ना॰ [लहसि+याहट] लहसिने काम, किसिम वा अवस्था; लहस्याइ ।
लहुरी— ना॰ [लहुरो+ई] सानो लौरो; लौरी । ~ पिञ्जर— वि॰ साह्रै दुब्लो; सिकुटे; फुकीढल; लौरीपिञ्जर ।
लहुरो— ना॰ [सं॰ लगुडे लौरो; लाठो; लट्ठी; सोट्ठा; दण्डा ।
लहै— वि॰ बो॰ कसैलाई कुनै काममा सतर्क गराउन वा कुनै कुराको जानकारी दिन प्रयोग गरिने शब्द; लौ है । — लहै— ना॰ अर्काको बहकाउ; उल्का; होहल्ला; हाहा ।